SUCCESSIEPLANNING - 28.01.2020

Zorgvolmacht en levensverzekering

Als u een of meer personen wilt aanduiden die uw vermogen kunnen beheren wanneer u onbekwaam wordt, dan is de zorgvolmacht het antwoord. Al meer dan 126.000 Belgen lieten een zorgvolmacht opmaken. Van het regelen van eenvoudige bankzaken tot het verkopen of schenken van uw bezittingen: u bepaalt zelf hoe ver de lasthebber mag gaan. Mag uw lasthebber echter ook de begunstiging van een levensverzekering wijzigen? En wat met uw andere rechten als verzekeringnemer, zoals het recht om de levensverzekering te beëindigen (afkoop)?

Zorgvolmacht. Op het moment dat u nog helder van geest bent, kunt u beslissen om een of meerdere personen aan te wijzen die uw vermogen kunnen beheren wanneer u onbekwaam wordt (art. 489 e.v. BW) . U beslist daarbij niet alleen wie dit beheer mag uitvoeren, maar ook welke bevoegdheden u aan de lasthebber(s) toekent. Kunnen ze enkel betalingen verrichten, onderhoudswerken op uw kosten laten uitvoeren, ... Of moeten ze ook de mogelijkheid hebben om zonder tussenkomst van een rechter bepaalde zaken te verkopen of te schenken? En zo ja, binnen welke grenzen? Zoals u kunt merken, is een goede zorgvolmacht maatwerk.

Vorm. Niet iedere volmacht die u verleent, kan dienen als zorgvolmacht. Meer nog: in principe eindigt een volmacht bij uw onbekwaamheid als lastgever (art. 2003 BW) . De zorgvolmacht is dus de uitzondering op deze regel en moet daarom in een speciaal centraal register opgenomen worden. Een zorgvolmacht kan zowel onderhands als notarieel opgesteld worden, waarbij de notariële vorm toch de voorkeur geniet. Zowel voor de juiste formulering van de inhoud, als voor het toewijzen van bepaalde bevoegdheden (bv. verkoop onroerend goed, hypotheek, notariële schenking, ...) is een notaris nuttig en zelfs nodig.

Levensverzekering. In de zorgvolmacht kunt u heel wat zaken regelen. U kunt zelfs bepalen dat de lasthebber bij uw onbekwaamheid in uw plaats schenkingen mag verrichten. Kunt u uw lasthebber dan ook de bevoegdheid toekennen om via een levensverzekering te schenken, of om in een bestaande levensverzekering de begunstigde te wijzigen? Blijkbaar stoot die redenering op het ‘strikt persoonlijke karakter’ van de rechten van de verzekeringnemer (art. 169-184 Wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen) . Het recht om een begunstigde aan te wijzen of te wijzigen kan volgens het verzekeringsrecht niet uitgeoefend worden door de echtgeno(o)t(e), erfgenamen en/of wettelijke vertegenwoordiger van de verzekeringnemer. Dit doet heel wat juristen concluderen dat deze rechten ook niet bij zorgvolmacht toegewezen kunnen worden aan een lasthebber. Wanneer u dus een bepaalde begunstigde voorzien heeft in uw levensverzekering en tijdens uw onbekwaamheid blijkt dat deze begunstigde dit recht niet meer ‘verdient’, kan uw lasthebber hier niets meer aan veranderen. We hebben informeel begrepen dat dit een algemeen standpunt is dat binnen de (Belgische) verzekeringssector gevolgd zal worden. De levensverzekeringen belanden op die manier in een grijze zone in hun verhouding tot de zorgvolmacht.

Afkoop. Wil dit zeggen dat de lasthebber in dergelijke situatie niets meer kan ondernemen? Niet noodzakelijk, want naast het recht om de begunstiging te wijzigen, is er ook nog het recht om een levensverzekering te beëindigen (afkoop). In dat geval wordt de waarde van de levensverzekering aan de verzekeringnemer uitbetaald en wordt het contract, en dus ook de begunstiging, beëindigd. We begrijpen, nog steeds op informele basis, dat dit recht tot afkoop wel aanvaard zou worden in het kader van een zorgvolmacht. Gezien de grijze zone tussen de zorgvolmacht en de levensverzekering, adviseren we om voor de opmaak van uw zorgvolmacht goed af te stemmen met uw verzekeringsmakelaar of -agent of dergelijke afkoop bij uw latere onbekwaamheid door uw lasthebber uitgeoefend kan worden en hoe dit het best geformuleerd wordt in de zorgvolmacht om discussies hierover te vermijden. Indien het uw bedoeling is dat de gelden die voortkomen uit deze afkoop aan een of meer specifieke personen geschonken worden, moet u uitdrukkelijk voorzien dat uw lasthebber uw vermogen mag schenken: aan wie, onder welke voorwaarden, voor welke sommen of bedragen, ...

Inwerkingtreding. Tot slot geven we nog graag mee dat u bij het opstellen van een zorgvolmacht ook de nodige aandacht moet besteden aan het moment waarop de lasthebbers die u aanwijst, deze zorgvolmacht mogen gebruiken. Kunnen ze meteen al optreden, ook al bent u vandaag de dag nog helder van geest? Deze mogelijkheid wordt wel vaker voorzien ingeval u als lasthebber al ‘op leeftijd’ bent en het nuttig is dat bepaalde personen u helpen met het beheer van uw zaken. De andere optie is dat u bepaalt dat de lasthebbers pas mogen optreden zodra u feitelijk onbekwaam bent. U kunt dan voorzien dat ze deze onbekwaamheid moeten laten vaststellen door een of meerdere artsen. Opgelet: de manier waarop uw lasthebbers de onbekwaamheid moeten laten vaststellen, geldt enkel als bewijs tussen u en uw lasthebber(s). Derden, zoals de banken en de notaris, moeten dit bewijs niet vragen en mogen vertrouwen op de eenvoudige verklaring van uw lasthebber(s) dat u feitelijk onbekwaam bent.

De zorgvolmacht is het ideale instrument om te bepalen wie er bij uw onbekwaamheid uw vermogen mag beheren en hoe ver deze persoon dan mag gaan. U bepaalt of de lasthebber zich moet beperken tot het louter beheer van uw vermogen, of ook in uw naam mag verkopen, schenken, ... Voor levensverzekeringen leert de praktijk ons dat het recht om een begunstigingsclausule te wijzigen niet zou mogen worden uitgeoefend door uw lasthebber, omdat het over een ‘strikt persoonlijk recht’ zou gaan. Dat verplicht u nog niet om uw levensverzekeringen nu al af te kopen. Ga na of uw verzekeraar aanvaardt dat uw lasthebber bij uw onbekwaamheid de levensverzekering afkoopt. Indien mogelijk, en indien uitdrukkelijk voorzien in uw zorgvolmacht, kan uw lasthebber dan via deze weg de begunstiging alsnog beëindigen en eventueel de gelden schenken.

Contactgegevens

Larcier-Intersentia | Tiensesteenweg 306 | 3000 Leuven

Tel.: 0800 39 067 | Fax: 0800 39 068

contact@larcier-intersentia.com | www.larcier-intersentia.com

 

Maatschappelijke zetel

Lefebvre Sarrut Belgium NV | Hoogstraat 139 - Bus 6 | 1000 Brussel

RPM Bruxelles | TVA BE 0436.181.878