De nieuwe BV of NV als alternatief voor een maatschap?
De maatschap
Weinig formaliteiten. De maatschap is een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid, maar met een ondernemingsnummer, die u onderhands kunt oprichten met minstens twee vennoten en met weinig formaliteiten.
Controle behouden. Ouders die het familiebedrijf aan hun kinderen willen schenken mét behoud van controle, gaan vaak als volgt te werk. Ze brengen bv. alle aandelen van ‘BV Familiebedrijf’ in, in de maatschap ‘Controle’. In de statuten van de maatschap benoemen ze bv. vader als statutair zaakvoerder, waarbij hij belangrijke bevoegdheden krijgt, o.a. het optreden in de algemene vergadering van BV Familiebedrijf met alle aandelen. Na de oprichting van de maatschap worden de aandelen in vruchtgebruik aan de kinderen geschonken (bv. als ze ook de dividenden willen behouden) of wordt bv. 95% van de aandelen in volle eigendom geschonken, al dan niet met modaliteiten. Op die manier schenkt men, maar behoudt men de controle. Als aan de wettelijke voorwaarden van een familiebedrijf voldaan is, kan er geschonken worden tegen 0% in de 3 gewesten. Is dat niet het geval (bv. vastgoedvennootschappen), dan kan men schenken voor de Belgische notaris tegen 3% (3,3% in Wallonië) of voor de Nederlandse notaris zonder schenkbelasting. De schenker moet dan wel nog 3 jaar in leven blijven (binnenkort 4 jaar in Vlaanderen).
Meervoudig stemrecht
Stemrecht. De vraag rijst of deze constructie met de maatschap nog nodig is nu u binnen de BV en NV met meervoudig stemrecht kan werken om controle te behouden. We geven een eenvoudig voorbeeld.
Voorbeeld. De BV Familiebedrijf heeft 100 aandelen. Bij de wijziging van de statuten om die aan te passen aan het nieuwe Wetboek Vennootschappen en Verenigingen (WVV), verdeelt u die in 2 soorten, nl. 10 A-aandelen, die elk recht geven op 10 stemmen, en 90 B-aandelen, die elk slechts recht geven op 1 stem. U schenkt de B-aandelen aan uw kinderen en behoudt de A-aandelen. U heeft dus met uw 10 aandelen 100 stemmen van de 190 stemmen in de algemene vergadering en uw kinderen met hun 90 aandelen slechts 90 van de 190 stemmen. Uiteraard kunnen de statuten nog verder op maat uitgewerkt worden en zouden de ouders bv. ook kunnen voorzien dat de B-aandelen enkel beperkt meedelen in de winst.
Maatschap blijft voordeliger
Voor een goede successieplanning heeft de maatschap toch belangrijke voordelen. We treden niet in detail, maar geven 3 voorbeelden. Als er bv. een potentiële koper opduikt, dan kan vader als zaakvoerder van de maatschap alleen het familiebedrijf verkopen zonder dat hij toestemming nodig heeft van de kinderen. De praktijk leert dat dit ook praktisch is omdat vader dan alleen kan onderhandelen met de mogelijke overnemer(s). Zonder maatschap moeten de kinderen hun toestemming geven en is het niet altijd duidelijk wie aan de onderhandelingstafel moet zitten. Ook als een ouder in ons voorbeeld overlijdt, stelt zich mogelijk een probleem. Wat is immers de waarde van een aandeel A in ons voorbeeld om aan te geven in de aangifte van nalatenschap? Wellicht is dat meer dan een honderdste van de waarde van het bedrijf, want een aandeel A heeft 10 stemmen en mogelijk recht op meer winst. Verder is het zo dat bij een gewijzigde situatie de statuten van de maatschap snel en onderhands aangepast kunnen worden, terwijl men bij een BV of NV naar de notaris moet stappen en dat telkens € 1.500 à € 2.000 kost.