SLECHTE BETALERS - 05.05.2020

Onbetaalde facturen: wanneer kunt u de btw terugvragen?

Wanneer btw doorstorten?

Datum opeisbaarheid

De datum van opeisbaarheid is het moment waarop de Btw aanspraak kan maken op de verschuldigde btw en die dus ook effectief kan opeisen. Om dat tijdstip van opeisbaarheid te bepalen, moet u een onderscheid maken naargelang van de hoedanigheid van de klant: klanten-ondernemingen (b2b), klanten-particulieren (b2c) of klanten-overheidsinstellingen (b2g).

B2b en b2g

In b2b-situaties wordt de btw in principe opeisbaar op het moment van de uitreiking van de factuur. Dit geldt zowel voor facturen die opgemaakt worden na de levering of dienstprestatie als voor voorschotfacturen. Bij b2g-transacties zal de btw pas opeisbaar worden naarmate de klant u betaalt.

Consumenten

De opeisbaarheidsregels die van toepassing zijn als de klant een consument is (b2c), verschillen naargelang u al dan niet verplicht bent om een factuur uit te reiken voor de door u geleverde goederen of door u verrichte diensten. Ten aanzien van klanten-particulieren geldt er in principe geen facturatieplicht (art. 53, §2 W.Btw) . De btw wordt dan in principe opeisbaar naarmate de prijs effectief betaald of geïncasseerd wordt (incasseringsprincipe).

In bepaalde gevallen moet u toch factureren, zelfs indien de klant een particulier is. Het gaat daarbij o.m. om de volgende leveringen of diensten (KB nr. 1, art. 1) : de verkoop van auto’s, zowel nieuwe als tweedehandswagens; de verkoop van onderdelen van auto’s en de herstellingen indien de prijs inclusief btw meer bedraagt dan € 125; werk in onroerende staat en ermee gelijkgestelde handelingen; de verkoop op afbetaling en de zgn. huurkoop; de verkoop van goederen die kennelijk niet bestemd zijn voor privégebruik; de verkoop van goederen aan iemand die er zelf handel in drijft of die ze gebruikt voor zijn economische activiteit; de verkoop door groothandelaars of fabrikanten en alle diensten van verhuizing of meubelbewaring.

Net zoals in b2b-situaties is het zo dat de btw opeisbaar wordt op het moment van het uitreiken van de factuur.

Vrijwillig factureren

Reikt u een factuur uit aan uw particuliere klant terwijl u dat niet verplicht bent, dan wordt de btw ook slechts opeisbaar als en/of naarmate u betaald wordt. In geval van vrijwillige facturatie aanvaardt de Btw evenwel, vanuit een pragmatische benadering, dat de leverancier of dienstverrichter rekening mag houden met de datum van uitreiking van de factuur, op voorwaarde dat deze tolerantie systematisch wordt toegepast voor alle vrijwillig uitgereikte facturen (circulaire 2019/C/65 van 09.07.2019) .

In onzekere tijden, zoals nu, is het dus aangewezen om van deze tolerantie geen gebruik te maken en de btw dus pas door te storten op het moment dat de btw door uw klant ook effectief betaald is.

Btw terugvragen?

Klant betaalt niet

Het btw-probleem bij onbetaalde facturen doet zich dus voornamelijk voor in b2b-situaties en ook in die b2c-situaties waarin u verplicht (of desgevallend vrijwillig) factureert aan uw klant. U moet dan de btw die u op uw factuur vermeldt, doorstorten aan de schatkist op het moment dat u uw factuur uitreikt, en dit ongeacht of die factuur reeds werd betaald.

De btw-regelgeving voorziet echter in de mogelijkheid om, in geval van niet-betaling door de klant, een teruggaaf van de btw te claimen. Zo kunt u de btw op de onbetaalde facturen onder bepaalde voorwaarden alsnog recupereren. Voor de gevallen waarin u de btw aan de schatkist kunt terugvragen, moet er een onderscheid gemaakt worden naargelang de overeenkomst met uw klant al dan niet wordt verbroken.

Overeenkomst wordt verbroken

Stel, u heeft de goederen nog niet geleverd aan uw klant of nog geen diensten verricht voor uw klant. U heeft wel al een voorschotfactuur uitgereikt. Aangezien het gaat om een b2b-transactie, heeft u die btw op het moment van uitreiking van de factuur al doorgestort aan de schatkist. Door de coronacrisis kan uw klant evenwel niet betalen en de overeenkomst wordt verbroken. In dat geval kunt u de btw die u doorgestort heeft, terugvragen aan de schatkist (art. 77, §1, 4° W.Btw) , zowel in geval van minnelijke als in geval van gerechtelijke verbreking van de overeenkomst.

Stel, u heeft een levering of dienstprestatie verricht. U heeft de eindfactuur uitgereikt en de vermelde btw doorgestort aan de schatkist. Door de coronacrisis kan de klant niet betalen en de overeenkomst wordt, in onderling overleg of door de rechter, verbroken. Ook in dat geval kan de btw teruggevraagd worden aan de schatkist (art. 77, §1, 5° W.Btw) .

Overeenkomst wordt niet verbroken

Als de overeenkomst met uw klant niet wordt verbroken, dan kunt u de btw in geval van niet-betaling slechts terugvragen als het vaststaat dat de schuldvordering van de prijs geheel of gedeeltelijk verloren is gegaan (art. 77, §1, 7° W.Btw) . Het moet dus zeker zijn, om welke reden ook, dat de prijs geheel of gedeeltelijk niet wordt betaald en dus verloren is gegaan (parl. vr. nr. 5-6045, 05.04.2012, Winckel) .

Dat is voor de Btw zonder meer het geval als de klant failliet gegaan is of zich in gerechtelijke reorganisatie bevindt met vermindering van de schuldvordering. Een attest van de curator is niet vereist. Een uittreksel van het vonnis van faillietverklaring of een melding in de pers dat uw klant failliet is verklaard, vormt het bewijs en het boekhoudkundige verantwoordingsstuk.

Of het ook in andere gevallen vaststaat dat de schuldvordering geheel of gedeeltelijk verloren is gegaan, zal afhangen van de concrete omstandigheden. U zal dan de btw-teruggaaf slechts kunnen uitoefenen als u door alle mogelijke feiten of rechtsmiddelen kunt aantonen dat de schuldvordering verloren is, bv. aangetekende brieven, acties van uw advocaat of een door u aangesteld incassobureau, e-mailverkeer, herhaaldelijke aanmaningen, enz.

Het louter overboeken naar de rekening dubieuze debiteuren volstaat niet om de btw op onbetaalde facturen te recupereren (Btw-handleiding, nr. 530) .

Indien uw klant later (een gedeelte van) de niet-invorderbaar gewaande som toch betaalt, dan moet u aan de schatkist de btw terugstorten die overeenstemt het ingevorderde bedrag waarvan u voorheen de teruggave heeft bekomen.

Prijsvermindering

Ook een prijsvermindering toekennen aan uw klant geeft recht op een gedeeltelijke btw-recuperatie (art. 77, §1, 2°) . Geeft u een klant die niet betaalt een korting om uit de impasse te raken, dan is er dus op het vlak van de btw ook geen discussie. Het spreekt uiteraard voor zich dat prijsverminderingen van 100% niet door de beugel kunnen.

Creditnota?

In alle voorgaande gevallen waarin u de btw terugvraagt aan de schatkist, bent u voor uw b2b-klanten verplicht om een creditnota uit te reiken aan uw klant met vermelding van het bedrag van de teruggevraagde btw (art. 79, §1 W.Btw) . Enkel wanneer uw klant failliet is verklaard en u daarom de btw terugvraagt, is de uitreiking van een creditnota niet vereist (Btw-handleiding, nr. 549) . In b2c-situaties is de uitreiking van een creditnota slechts vereist in die gevallen waarin de uitreiking van een factuur verplicht is. Is de uitreiking van een factuur niet verplicht, dan kan de btw slechts teruggevraagd worden als u kunt aantonen dat u dit bedrag ook effectief heeft terugbetaald aan uw particuliere klant.

Op de creditnota vermeldt u: “Btw terug te storten aan de Staat in de mate waarin ze oorspronkelijk in aftrek werd gebracht” (KB nr. 4, art. 4, §1) .