SCHENKING - VARIA - 08.04.2021

Een aanwascontract na schenking om te optimaliseren?

Aanwascontract

Een aanwascontract is een kanscontract , omdat men niet weet wie het eerst zal overlijden. Het is de langstlevende partner die uiteindelijk volledig eigenaar wordt van alles waarop het contract van aanwas sloeg. Belangrijk hierbij is dus de vereiste van een ‘kanselement’ in het contract. Dit betekent concreet dat men zeker niet op voorhand mag weten wie van beide partners het eerst zal overlijden, anders is er geen sprake van een kanselement, maar wel van een schenking. De Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) spreekt van een ‘beding van aanwas’ als de overeenkomst op onverdeelde goederen slaat en over een ‘kanscontract’ als de goederen niet in onverdeeldheid zijn. In de praktijk worden beide begrippen door elkaar gebruikt.

Voorbeeld. Tom (50 jaar) en Els (48 jaar) zijn gehuwd met scheiding van goederen en hebben elk 50% van de aandelen in NV Familiebedrijf. Via een aanwascontract bepalen ze dat alle aandelen naar de langstlevende van hen gaat.

Fiscaal voordelig en reserveproof. Een beding van aanwas leidt tot een mooie fiscale optimalisatie, omdat er geen schenk- of erfbelasting betaald moet worden. Er is wel 10% verkooprecht (12,5% in Brussel en Wallonië) bij een aanwas van Belgisch vastgoed. Als Tom in ons voorbeeld overlijdt, dan gaan alle aandelen van Tom belastingvrij naar Els. Bovendien speelt hier de fameuze drie jaar niet zoals bij een bankgift. Een bijkomend voordeel van een aanwascontract is dat het ‘reserveproof’ is. Wat de langstlevende partner dus krijgt via een beding van aanwas moet dus later niet ‘verrekend’ worden om te kijken of de reserve van de reservataire erfgenamen (de kinderen) is aangetast.

Correct doen. Een beding van aanwas is alleen fiscaal sluitend en reserveproof als het correct gebeurt. Bij het beding van aanwas is er een verkrijging onder opschortende voorwaarde van overlijden. Van belang hierbij is de vereiste van een echt ‘kanselement’ in het contract en dat de voorwerpen die gebracht worden onder een beding van aanwas duidelijk gespecificeerd worden.

Verschil per gewest. In Vlaanderen legt Vlabel nog een bijkomende voorwaarde op, nl. dat er een ‘zuivere’ gelijkaardige overlevingskans is. Als er een verschil in overlevingskansen is, mag dat niet gecompenseerd worden door een verschil van inleg. Een man van 65 jaar en een vrouw van 40 kunnen dit dus niet compenseren door de man bv. 70% te laten inbrengen en de vrouw 30%. In Brussel en Wallonië zijn er geen extra voorwaarden opgelegd, dus daar is ‘compensatie’ voor het leeftijdsverschil wel nog toegelaten.

Vooraf schenken?

Voorbeeld. Stel dat Tom in ons voorbeeld 80% van de aandelen NV Familiebedrijf heeft en Els 20%. Tom schenkt in eerste instantie 30% aandelen aan Els zodat ze elk 50% hebben. Vervolgens sluiten ze een beding van aanwas, zodat alles belastingvrij naar de langstlevende van hen gaat.

Fiscaal misbruik? In een gelijkaardig geval stelde Vlabel dat deze combinatie van een schenking en een daaropvolgend kanscontract fiscaal misbruik is. Vlabel laat in zijn beslissing (ruling nr. 19026) wel impliciet blijken dat er onvoldoende tijdsverloop was tussen beide handelingen. Vandaar dat men in de praktijk het best een aantal jaren tussen beide handelingen laat (ook in het Waals en Brussels gewest). Nochtans is het belangrijkste dat u een relevante niet-fiscale reden heeft, zeker als er niet veel tijd tussen de twee stappen zit. Denken we bv. maar aan een stukje onterven van een kind of stiefkind, ruzie tussen ouder en kinderen zodat u ze buiten het familiebedrijf wilt houden, enz.