SUCCESSIEPLANNING - 16.04.2021

Erfbelasting besparen door te sleutelen aan uw Tak 21 of 23?

Tak 21 en Tak 23

Even opfrissen

Een Tak 21 is een spaarproduct in een ‘verzekeringsjasje’. Doorgaans krijgt u een gegarandeerd rendement van ongeveer 0,5% per jaar, met daarbovenop nog eens een variabele bonus die afhangt van het beleggingsresultaat van de verzekeraar. Een Tak 23 daarentegen is eigenlijk een beleggingsfonds in een ‘verzekeringsjasje’. Bij een Tak 23 varieert het kapitaal mee met de prestaties van het onderliggende fonds. Dat kan bv. een aandelenfonds zijn, maar ook een obligatiefonds of een gemengd fonds. Hier is er dus geen kapitaalgarantie zoals bij een Tak 21.

Fiscaal gezien

Bij een Tak 21 en 23 betaalt u 2% instaptaks. U betaalt geen roerende voorheffing als u het geld in een Tak 21 acht jaar onaangeroerd laat. Op de meerwaarde uit uw Tak 23 betaalt u geen roerende voorheffing. De begunstigde van uw Tak 21 of uw Tak 23 zal bij uw overlijden normaal gezien wel successierechten betalen op het uitgekeerde kapitaal (art. 8 W.Succ.; art. 2.7.1.0.6. VCF) .

Successieplanning

Via een Tak 21 of 23 kunt u schenken mét behoud van controle. In eerste instantie verrichten de ouders dan een schenking aan de kinderen via een bankgift of via een schenking voor de notaris. Gebeurt de schenking voor een notaris, dan betaalt u 3% (Vlaanderen, Brussel) of 3,3% (Wallonië) schenkbelasting. Het voordeel is dan wel dat de termijn van drie jaar niet meer speelt.

Vervolgens zal het kind het gekregen geld onderbrengen in een Tak 21 of Tak 23. Het kind is dan zowel de verzekeringnemer als de verzekerde. De ouders worden in de verzekeringspolis aangeduid als begunstigden voor het geval het kind vóór hen zou overlijden. De ouders aanvaarden die begunstiging en behouden hierdoor de volledige controle over de geschonken tegoeden. Door deze constructie zal het kind steeds de toestemming aan de ouders moeten vragen als het een stukje van het kapitaal wil opvragen. In principe kan het kind pas na het overlijden van de ouders volledig vrij over het geld beschikken en dat zonder erfbelasting te betalen.

U kunt uw bestaande Tak 21 of 23 echter ook optimaliseren door (1) te sleutelen aan de begunstigden of (2) door de nalatenschap selectief te aanvaarden.

Begunstiging aanpassen

Hoe optimaliseren?

Als begunstigde bij overlijden wordt standaard een cascade in het contract opgenomen: ‘de echtgenoot van de verzekeringnemer, bij gebrek de kinderen van de verzekeringnemer’, enz. Zo wordt vaak onnodig aan de echtgenoot het hele overlijdenskapitaal toebedeeld, wat nadelig is inzake erfbelasting. Enkel bij vooroverlijden van de echtgenoot komen de kinderen dan in aanmerking als begunstigden.

Een eenvoudige manier van successieplanning bestaat erin om de kinderen mee te betrekken bij de begunstigingsclausule. Ook als u reeds een contract heeft lopen, kunt u de begunstiging veranderen. Als de begunstigde al aanvaard had (wat doorgaans niet het geval is) , dan moet die daar ook mee instemmen. U kunt bv. de echtgenoot samen met de kinderen aanwijzen als begunstigde. Het overlijdenskapitaal zal dan niet in de nalatenschap vallen, waardoor de langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik zou krijgen en de kinderen de blote eigendom. De helft van het overlijdenskapitaal komt dan daarentegen in volle eigendom toe aan de langstlevende en de andere helft in volle eigendom aan de kinderen (samen). De begunstigingsclausule kan echter op maat opgesteld worden. Als u bv. een echtgenoot en drie kinderen heeft, kunt u ook bepalen dat ieder evenveel krijgt (1/4).

Voorbeeld

Vader overlijdt en moeder (59 jaar) blijft over met twee kinderen. Hun gemeenschappelijke vermogen bestaat uit de gezinswoning (€ 400.000), twee appartementen (€ 500.000) en spaargeld (€ 250.000). Daarnaast had vader een ‘eigen’ beleggingsportefeuille (€ 500.000) bestaande uit een Tak 21 en Tak 23. Als de standaardclausule in de polis staat, dan gaat de € 500.000 volledig naar de echtgenote en wordt op de nalatenschap € 126.030 erfbelasting betaald in Vlaanderen (€ 154.660 in Brussel en € 156.840 in Wallonië).

Stel dat vader vóór het overlijden de polis liet aanpassen, waarbij de echtgenote 44% kreeg en de kinderen 56% of waarbij de echtgenote het vruchtgebruik kreeg en de kinderen de blote eigendom. De erfbelasting zou dan slechts € 73.830 bedragen in Vlaanderen (€ 131.511 in Brussel en € 133.140 in Wallonië). Bovendien zit er dan al meteen een deel van het kapitaal bij de volgende generatie.

Selectief verwerpen

Principe

In bepaalde situaties kan het ook fiscaal interessant zijn om de nalatenschap van een ouder te verwerpen, zodat die nalatenschap doorstroomt naar uw kind, waarbij u wel het kapitaal van een Tak 21 of 23 krijgt.

Stel dat vader weduwnaar is en zijn vermogen bestaat uit een Tak 21 van € 250.000 en een spaarrekening van € 250.000. Zijn enige zoon Simon is begunstigde van de Tak 21. Simon wil de helft van de nalatenschap houden en de andere helft laten doorstromen naar zijn dochter Lisa.

Nalatenschap aanvaarden en schenken

Simon kan de nalatenschap van zijn vader aanvaarden en dan de helft schenken aan zijn dochter. Simon zal dan in eerste instantie € 87.000 erfbelasting betalen in Vlaanderen (€ 86.250 in Wallonië en € 85.300 in Brussel). Van wat netto overblijft (€ 413.000 in Vlaanderen), kan hij de helft wegschenken aan zijn dochter Lisa. Dat kan via de notaris, maar dan betaalt hij 3% (3,3%) schenkbelasting. Het kan ook via een bankgift, maar dan speelt de termijn van drie jaar.

Doorschenken

In Vlaanderen en in Wallonië heeft u ook de mogelijkheid om belastingvrij ‘door te schenken’. Simon kan dan via de notaris de helft aan zijn dochter schenken zonder de 3% (3,3% in Wallonië) schenkbelasting. Hieraan zijn wel een aantal voorwaarden verbonden en het moet via de notaris (± € 1.600 ereloon) gebeuren. Dit is al iets goedkoper.

Nalatenschap verwerpen

Als Simon de nalatenschap verwerpt, dan komt de spaarrekening (€ 250.000) toe aan zijn dochter Lisa, die daarop € 19.500 erfbelasting betaalt in Vlaanderen (€ 26.250 in Wallonië en € 25.300 in Brussel). Het opgebouwde kapitaal van de Tak 21 valt buiten de nalatenschap, want Simon krijgt dit kapitaal via een contractuele clausule (‘beding ten behoeve van een derde’). Hoewel de Tak 21 buiten de nalatenschap valt, wordt Simon er toch op belast, want het gaat om een ‘kosteloos beding ten behoeve van een derde’ (art. 2.7.1.0.6. VCF; art. 8 W.Succ.) .

Simon betaalt € 19.500 erfbelasting in Vlaanderen (€ 26.250 in Wallonië en € 25.300 in Brussel). Hierdoor komt het totaal aan erfbelasting in Vlaanderen uit op slechts € 39.000 i.p.v. € 87.000, omdat nu zowel Simon als Lisa in de laagste schijven belast worden. Bovendien moet de helft niet meer doorgeschonken worden aan de dochter. In Wallonië leidt dit tot een besparing van € 33.750 (€ 86.250 - € 52.500) en in Brussel is dat € 34.700 (€ 85.300 - € 50.600). Het is uiteraard belangrijk dat diegene die de nalatenschap verwerpt, ook de begunstigde van de Tak 21 of Tak 23 is. Dat is bv. niet het geval als er als begunstigde ‘de nalatenschap’ staat. Vóór het overlijden kan de verzekeringnemer wel de begunstigde veranderen.