Volstaat een zorgvolmacht voor ondernemers wel altijd?

Zorgvolmacht

Buitengerechtelijke bescherming

De wet geeft sinds 2013 nadrukkelijk de voorkeur aan een buitengerechtelijke bescherming van onbekwame personen, door hen aan te moedigen om te voorzien in een zorgvolmacht, die ze verlenen aan een vertrouweling die hen mag vertegenwoordigen als ze daar zelf niet meer toe in staat zijn. Het doel daarvan is om de aanstelling van een bewindvoerder door de vrederechter te vermijden, door op voorhand zelf een regeling te treffen. De zorgvolmacht geldt zowel voor alledaagse verrichtingen, zoals het betalen van facturen, als voor ingrijpende daden, zoals de verkoop van een woning. Sinds 1 maart 2019 kan men ook een luik toevoegen aan de zorgvolmacht voor bepaalde persoonsgebonden verrichtingen, zoals de verblijfplaats van de onbekwame persoon of inzake patiëntenrechten.

Successieplanning

Een zorgvolmacht is ook onmisbaar in elke successieplanning. U bent bv. van plan om een schenking te doen, maar wilt daarmee wachten tot u uw kinderen voldoende matuur acht. Als u in de tussentijd onbekwaam wordt, zal u uw schenking in beginsel niet meer kunnen uitvoeren. Via een zorgvolmacht kan uw vertrouweling uw geplande schenkingen, evenals andere stappen van successieplanning, nog uitvoeren, volgens uw instructies.

Aandachtspunten

Opteer voor een notariële zorgvolmacht. Het toepassingsgebied van een onderhandse zorgvolmacht is immers beperkt: geen daden met betrekking tot onroerende goederen, geen schenkingen, ... De meeste partijen met wie uw volmachthebber zal contracteren, zullen ook de notariële vorm verkiezen. De kostprijs voor een notariële zorgvolmacht (€ 350 à € 600) is relatief beperkt ten opzichte van de voordelen die ze u kan opleveren.

Op inhoudelijk vlak is het aangewezen om voldoende volledig te zijn in de zorgvolmacht, maar ook rekening te houden met specifieke wetgeving. Voor levensverzekeringen bv. is het noodzakelijk dat u de verschillende verrichtingen die u wilt toelaten, in uw zorgvolmacht opsomt, aangezien de Verzekeringswet dat oplegt, althans bij een restrictieve lezing van haar bepalingen. Ook inzake schenkingen moet u voorzien in een uitdrukkelijke en bijzondere volmacht, om te voldoen aan de specifieke bepalingen inzake schenkingen van het Burgerlijk Wetboek.

Continuïteit van de onderneming

Zorgvolmacht?

Voor ondernemers is het lot van de onderneming als er iets met hen gebeurt een belangrijke bekommernis. Wie kan dan op de voorgrond treden en de onderneming in veilige wateren houden? Op het eerste gezicht lijkt ook hier de zorgvolmacht het ideale instrument voor het geval u onverwacht onbekwaam zou worden.

U kunt een clausule opnemen in uw zorgvolmacht waarin u uw volmachthebber toelaat om verrichtingen te stellen met betrekking tot uw vennootschap: “ De lasthebber heeft de bevoegdheid om het vermogen van de lastgever in te brengen in een vennootschap, met of zonder rechtspersoonlijkheid. De lasthebber kan de formaliteiten vervullen voor het bekomen van een ondernemingsnummer en voor het bekomen van een bankattest, het vrijmaken van het geblokkeerde oprichterskapitaal, de aanvaarding van het mandaat van bestuurder of zaakvoerder, al dan niet statutair. Meer in het algemeen wordt volmacht verleend om alle nodige documenten in dat verband te ondertekenen. De lasthebber kan het stemrecht en alle andere lidmaatschapsrechten uitoefenen verbonden aan aandelen van vennootschappen, voor zover de statuten niet voorzien in een afwijkende regeling. De lasthebber kan alle bevoegdheden uitoefenen die de lastgever als bestuurder of zaakvoerder van een vennootschap heeft, in overeenstemming met de statuten van de desbetreffende vennootschap .”

Vennootschapsrecht

Zo’n clausule laat uw volmachthebber toe om zowel bestuursdaden te stellen als het stemrecht op de algemene vergadering uit te oefenen, maar wat zegt het vennootschapsrecht hierover? Het vennootschapsrecht heeft als bijzondere wetgeving immers voorrang op de algemene regels die gelden voor volmachten in het Burgerlijk Wetboek. Net inzake vertegenwoordiging of delegatie kent het vennootschapsrecht belangrijke restricties...

Bestuursdaden

Hoewel vertegenwoordiging voor bestuursdaden principieel mogelijk is, moet deze vertegenwoordiging van uitzonderlijke aard zijn, terwijl de bedoeling van een zorgvolmacht eerder een permanente vervanging is. Het bestuursmandaat dat de vennootschap aan een bestuurder verleent, is in sterke mate afhankelijk van de persoon van deze bestuurder en kan dus als intuitu personae beschouwd worden, wat voor gevolg heeft dat algemene vertegenwoordiging voor bestuursdaden eigenlijk uit den boze is. Zelfs als de statuten algemene vertegenwoordiging toelaten, moet men rekening houden met de persoonsgebonden aard van de aanstelling van de bestuurder en zal slechts een bijzondere vertegenwoordiging mogelijk zijn.

Vervanging of opvolging van een bestuurder kan dus niet via de (gewone) zorgvolmacht. Men moet de procedure opstarten om al dan niet tijdelijk een andere bestuurder aan te stellen, dan wel toe te laten dat de overige bestuurders kunnen optreden zonder tussenkomst van de onbekwame bestuurder. De zorgvolmacht heeft op het vlak van de bestuursdaden dus weinig belang of meerwaarde. Het is daarentegen cruciaal dat de aanstelling/afzetting/opvolging van de bestuurders zorgvuldig uitgewerkt is in de statuten van de vennootschap.

Dit geldt niet alleen voor de klassieke vennootschappen (NV, BV, ...), maar evenzeer voor de maatschappen opgericht in het kader van een successieplanning. Het vangnet voor onbekwaamheid voor de rol van zaakvoerder van de maatschap is niet de zorgvolmacht, maar wel de sluitende opvolgingsregeling in de statuten van de maatschap zelf.

Stemrecht

Delegatie van stemrechten is toegelaten, maar voor de NV enkel toegelaten voor een of meerdere specifieke vergaderingen, dan wel voor de vergaderingen tijdens een bepaalde periode (art. 7:142 WVV) . Aangezien de zorgvolmacht de bedoeling heeft om een permanente volmacht te verlenen, is die niet compatibel met de bepalingen van het vennootschapsrecht voor wat betreft de NV. De statuten van de NV kunnen onbeperkte delegatie van het stemrecht ook niet mogelijk maken.

Voor de BV is er geen beperking inzake delegatie van stemrechten in het vennootschapsrecht en dus is het hier wel mogelijk dat de volmachthebber op grond van de zorgvolmacht ook het stemrecht uitoefent op de algemene vergadering. Op dit vlak heeft de zorgvolmacht dus een grote meerwaarde.

In de maatschap kan de volmachthebber het stemrecht uitoefenen op de algemene vergadering. Meestal dient de maatschap als controlestructuur gekoppeld aan een schenking. Via het stemrecht op de algemene vergadering bekomt men meestal een sluitende controle over de maatschap, die niet via de zorgvolmacht verloren mag gaan. Met andere woorden, bij het opstellen van de zorgvolmacht moet u rekening houden met deze specifieke werking en doelstelling van de maatschap, maar ook omgekeerd moet men bij de screening van vennootschapsstatuten rekening houden met bestaande of toekomstige zorgvolmachten, die de doelstellingen zouden kunnen ondergraven.