Dementie vs. rijbewijs: rol van de arts
Een lijst van aandoeningen...
Het wel of niet nog kunnen of mogen autorijden, heeft vooreerst helemaal niks te maken met de leeftijd. Terwijl 18 jaar de minimumleeftijd is, bestaat er dus geen maximumleeftijd waarop het niet meer toegestaan is. De eventuele rijongeschiktheid hangt daarentegen samen met bepaalde aandoeningen, functionele stoornissen, geneesmiddelen, enz. die geacht worden een negatieve invloed uit te oefenen. Die aandoeningen en geneesmiddelen worden opgesomd in een KB van 23 maart 1998 dat sindsdien al een heel aantal keer gewijzigd en aangevuld werd.
Tip. U vindt een handige samenvatting van de medische minimumnormen terug op de website van VIAS/CARA. Surf naar https://www.vias.be , klik onderaan de pagina op ‘rijgeschiktheidscentrum Cara’ en scrol naar ‘nuttige documenten’.
... maar niet altijd cijfermatige criteria
Een van de op de lijst voorkomende ziektes is bv. epilepsie. Als criterium daarvoor vermeldt het KB dat een patiënt (minstens een jaar) niet meer rijgeschikt geacht wordt zodra hij in een periode van vijf jaar minstens twee keer een uitgelokte aanval gehad heeft. Voor andere aandoeningen is het echter niet mogelijk om het zo zwart-wit te stellen. Dat is bv. zo bij dementie/ziekte van Alzheimer, die eerder cognitieve stoornissen (geheugenverlies, concentratiestoornissen, enz.) veroorzaken en eerder progressieve aandoeningen zijn waarbij de evolutie in de tijd een grote rol speelt.
Tip. Net omdat er voor dementie geen objectief meetbare criteria zijn om de rij(on)geschiktheid te beoordelen, is het niet eenvoudig om u daar als (huis)arts van de demente patiënt én zijn familie, over uit te spreken. In die zin is het nuttig dat er een tool ontwikkeld werd, met een vragenlijst, waardoor het toch enigszins meetbaar wordt. U vindt die terug op de website https://www.senior-test.be ; klik vervolgens bovenaan op ‘checklist’.
Rol van de (huis)arts
Zelf beslissen kan... Het is mogelijk dat u als (huis)arts zelf een beslissing neemt over de rijgeschiktheid van een demente patiënt. Het kan zowel om een ‘ja’ als een ‘neen’ gaan. In het eerste geval moet u zich wel bewust zijn van het feit dat dit ook een zeker aansprakelijkheidsrisico met zich meebrengt, in het tweede geval is het dan vaak weer moeilijk om dat te zeggen aan de patiënt.
... doorverwijzen kan ook... Het resultaat van de vermelde tool in combinatie met uw eigen aanvoelen is één ding, het is ook mogelijk om de demente patiënt bij twijfel over zijn rijgeschiktheid naar CARA, een gespecialiseerd onderzoekscentrum, te sturen. Wijs er dan bv. op dat dit niet noodzakelijk tot het intrekken van het rijbewijs hoeft te leiden. Vaak beperkt het zich tot een rijbewijs voor bepaalde duur (dat verlengd moet worden na nieuwe testen), aanpassingen aan de gebruikte wagen of tot rijden in een vertrouwde omgeving.
... maar infomeren is noodzakelijk. Dat is inderdaad uw belangrijkste taak. Op de (huis)arts van de demente patiënt rust een wettelijke verplichting om te waarschuwen inzake diens rij(on)geschiktheid als hij merkt dat er problemen beginnen te rijzen (art. 46, §1 KB 23.03.98) . Doe dat dus ook én noteer in uw medisch dossier dat u het gedaan heeft. Wat er dan verder met uw waarschuwing gebeurt (door patiënt en/of familie) is vanuit juridisch oogpunt uw verantwoordelijkheid niet meer...