Kapitaalvermindering: fiscale addertjes bij schenking of vererving van een familiale vennootschap
Voorafgaandelijk
Vennootschapsrechtelijk
Tenzij uw BVBA reeds vóór 1 januari 2020 vrijwillig heeft gekozen voor omvorming tot BV, werd vanaf die datum het volstort gedeelte van het kapitaal en de wettelijke reserve van rechtswege en zonder vervulling van enige formaliteit omgevormd in een statutair onbeschikbare eigen vermogensrekening. Vervolgens kon/kan deze onbeschikbare eigen vermogensrekening beschikbaar gemaakt worden via een statutenwijziging, idealiter op het moment dat u de statuten aanpast aan het nieuwe WVV. Dit laatste moet gebeuren vóór 1 januari 2024. Ook de CV is voortaan een kapitaalloze vennootschap.
Fiscaal
De hervorming van het vennootschapsrecht beoogde fiscaal neutraal te zijn. In het vorige advies (FiscaalPro, jg. 5, nr. 8, p. 8, 22.04.2022) . hebben we gezien dat er in het Wetboek van Inkomstenbelastingen veelvuldig wordt verwezen naar het begrip ‘kapitaal’. Ook de gewestelijke regels inzake schenking en vererving van familiale vennootschappen verwijzen naar het begrip ‘kapitaal’. De afschaffing van het kapitaalbegrip voor de BV en CV dreigde daardoor roet in het eten te gooien.
Schenking en vererving familiale vennootschappen
Om de overdracht van familiale vennootschappen via schenking of vererving niet te bezwaren met hoge schenkingsrechten of erfrechten, hebben de drie gewesten ieder een gunststelsel uitgewerkt. De toepassing ervan is onderworpen aan participatievoorwaarden en activiteitsvoorwaarden. Daarnaast gelden ook voorwaarden voor het behoud van de gunstregeling.
Schenking of vererving van familiale vennootschappen in het Vlaams gewest
Gunstregeling familiale vennootschap
Met het oog op de continuïteit van familiebedrijven, kent het Vlaams gewest een fiscale gunstregeling voor de overdracht van familiale vennootschappen (en ondernemingen). Die bestaat enerzijds uit een vrijstelling van schenkbelasting en anderzijds uit een verlaagd tarief erfbelasting, met name 3% (in rechte lijn en tussen partners) of 7% (in alle andere gevallen).
Continuïteitsvoorwaarden
Om de vrijstelling van schenkbelasting dan wel het verminderd tarief erfbelasting te kunnen behouden, voorziet het decreet in enkele continuïteitsvoorwaarden die gedurende drie jaar volgend op de schenking/vererving moeten worden nageleefd. Een van deze voorwaarden stelt dat het kapitaal niet mag dalen door uitkeringen of terugbetalingen gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke akte van schenking (art. 2.8.6.0.6., §2, 3° VCF) dan wel vanaf de datum van overlijden van de erflater (art. 2.7.4.2.3., §2, 3° VCF) .
Voor de kapitaalloze vennootschappen luidt het dat het ‘eigen vermogen’ gedurende die periode door uitkeringen of terugbetalingen niet mag dalen tot onder het bedrag van de tot op de datum van de authentieke akte van schenking, dan wel datum van overlijden van de erflater verrichte inbrengen, zoals dat blijkt uit de jaarrekening. Daalt het kapitaal respectievelijk eigen vermogen toch binnen deze periode van drie jaar, dan voorziet het decreet dat er evenredig schenkbelasting, dan wel erfbelasting verschuldigd is.
Schenking of vererving van familiale vennootschappen in het Brussels gewest
Gunstregeling familiale vennootschap
Ook het Brussels gewest kent een fiscale gunstregeling voor de overdrachten van familiale vennootschappen (en ondernemingen). Om de aantrekkingskracht van het stelsel te verhogen (lees: vermijden dat ondernemers naar Vlaanderen of Wallonië zouden verhuizen om gebruik te maken van de aldaar geldende gunstregelingen), werd het stelsel met ingang van 1 januari 2017 versoepeld en werden de toepassingsvoorwaarden van beide gunstregelingen op elkaar afgestemd (art. 140/1 t.e.m. 140/6 Br.W.Reg. en art. 60bis t.e.m. 60bis/3 Br.W.Succ.) .
Bij die aanpassing heeft het Brussels gewest zich in grote mate geïnspireerd op de Vlaamse regeling. Bij de overdracht van de aandelen van familiale vennootschappen kan een vrijstelling van schenkingsrechten dan wel van een verlaagd tarief van successierechten, met name 3% (in rechte lijn en tussen partners) of 7% (in alle andere gevallen) genoten worden.
Continuïteitsvoorwaarden
Om deze vrijstelling dan wel het verminderd tarief (integraal) te kunnen behouden, gelden ook hier enkele continuïteitsvoorwaarden die gedurende drie jaar (voordien vijf jaar) volgend op de schenking/vererving moeten worden nageleefd. Een van deze voorwaarden stelt dat het kapitaal niet mag dalen door uitkeringen of terugbetalingen gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke akte van schenking (art. 140/2, §2, 3°, Br.W.Reg.) dan wel vanaf de datum van overlijden van de erflater (art. 60bis/1, §2, 3°, Br.W.Succ.) . In tegenstelling tot in het Vlaams gewest werd de regeling nog niet aangepast aan het nieuwe WVV.
Schenking of vererving van familiale vennootschappen in het Waals gewest
Gunstregeling familiale vennootschap
Tot slot voorziet ook het Waals gewest in een fiscale gunstregeling voor de overdrachten van familiale vennootschappen (en ondernemingen). Bij de overdracht van de aandelen van familiale vennootschappen kan een vrijstelling van schenkingsrechten resp. successierechten genoten worden.
Continuïteitsvoorwaarden
Om deze vrijstelling te kunnen behouden, gelden ook hier enkele continuïteitsvoorwaarden die gedurende vijf jaar volgend op de schenking/vererving nageleefd moeten worden (niet drie jaar zoals in het Vlaams en Brussels gewest). Een van deze voorwaarden stelt dat het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap niet mag afnemen ten gevolge van vooruitnemingen of verdelingen tijdens de vijf eerste jaren te rekenen vanaf de datum van de authentieke schenkingsakte (art. 140quinquies, 3°, W.W.Reg.) dan wel vanaf datum van overlijden van de erflater (art. 60bis, §3, 3° W.W.Succ.) .