Een strafsanctie door het missen van een diagnose?

Volop in de (Vlaamse) media...

De berichten. Toen de (straf)rechtbank van Brugge eind maart 2023 een uitspraak deed over iets wat zich in 2018 afgespeeld had, kon u er niet naast lezen (in de kranten) en zelfs horen (op radio en tv): een huisarts ging vrijuit voor de dood van een achtjarig meisje, maar was wel schuldig bevonden aan onopzettelijke slagen en verwondingen.

De feiten. Fiona was al meer dan een week ernstig ziek en had aanhoudende hevige koorts. Volgens de moeder zou ze ook kortademig geweest zijn, was haar buik gezwollen en bloedde ze uit haar neus bij de consultatie, al wordt dat laatste betwist. De moeder raadpleegde de huisarts die dacht aan griep, net als de arts uit het regionaal ziekenhuis die de week voordien geraadpleegd werd. De huisarts schreef koortswerende medicatie voor, maar dat bleek niet voldoende. Twee dagen na de consultatie overleed het kind in het UZ Gent. Er was een orgaanfalen opgetreden door een combinatie van een longontsteking en een bacteriële infectie.

De uitspraak. Na een strafklacht vorderde het parket onopzettelijke doodslag, maar de rechter achtte het niet bewezen dat de huisarts de dood van het meisje veroorzaakt had. De rechter achtte haar echter wél schuldig aan onopzettelijke slagen en verwondingen. Het stond volgens hem immers vast dat de huisarts niet zorgvuldig gehandeld had bij de consultatie: ze had verder onderzoek moeten doen of doorverwijzen naar een specialist. Door dat niet te doen, heeft ze de situatie verergerd. Wegens haar blanco strafblad en de mogelijke gevolgen voor haar reputatie, kreeg de huisarts echter de gunst van ‘opschorting van straf’. De nabestaanden kregen een schadevergoeding.

... en dus wat context nodig

Niet (verder) onderzoeken strafbaar? Deze uitspraak is frappant, aangezien een arts hier strafrechtelijk veroordeeld werd wegens een nalatigheid/niet handelen, met name het niet verder onderzoeken en/of doorverwijzen, waardoor een ernstige diagnose gemist werd.

Schuldig verzuim. Dat is een eerste kwalificatie die men zou kunnen geven aan het niet verder onderzoeken of doorverwijzen. Daarvan is pas sprake als men (zonder zichzelf in gevaar te brengen) geen hulp biedt aan een persoon in groot gevaar. Het gaat dus om een ‘opzettelijk’ misdrijf. Zodra u ‘enige’ hulp geboden heeft (lees: de patiënt onderzocht heeft en bv. medicatie gegeven heeft), is er volgens de rechtspraak echter geen sprake meer van schuldig verzuim, zelfs al blijkt uw hulp achteraf niet de juiste geweest te zijn.

Onopzettelijke slagen en verwondingen. Dat vormt daarentegen een zgn. onopzettelijk misdrijf waarbij de lichtste onzorgvuldigheid of nalatigheid aanleiding kan geven tot strafrechtelijke aansprakelijkheid. Bij dat misdrijf zal de klassieke zorgvuldigheidsnorm (en dus wat u als arts in die situatie ‘lege artis’ behoorde te doen) wél een rol spelen. Als u voor dat misdrijf vervolgd wordt, riskeert u dus sneller aansprakelijk gesteld te worden.

Goed om te weten. Het goede nieuws (geluk bij een ongeluk) is dan weer dat uw BA-verzekeraar voor de schadelijke gevolgen van dat misdrijf (onopzettelijke slagen en verwondingen) in de regel wél tussenkomt, terwijl bij een opzettelijk misdrijf als schuldig verzuim niet.