Wanneer wel/niet aansprakelijk voor communicatiefouten?
In de mediaschijnwerpers
De berichten. Op 8 mei 2023 heeft de correctionele rechtbank van Gent uitspraak gedaan over feiten van 2016, waarbij een baby een week na de geboorte overleed wegens zuurstoftekort. De radio, tv en kranten pakten uit met titels als “Vroedvrouw (deels) schuldig, gynaecologe vrijgesproken” .
De feiten. De baby liep zware hersenschade op tijdens de bevalling. Er was een onregelmatige hartslag en bij de geboorte was het meisje niet meer bij bewustzijn. Door een gebrekkige communicatie tussen vroedvrouw en gynaecologe was deze laatste niet tijdig in het ziekenhuis aanwezig. Het kind werd nog gereanimeerd, maar liep ernstige hersenschade op en overleed een week later. De ouders lieten het hier niet bij en legden een strafklacht neer. Volgens hen hadden de beide zorgverleners strafbare fouten gemaakt, waardoor er kostbare tijd verloren gegaan was.
De uitspraak. De rechter achtte de vroedvrouw schuldig aan de feiten. Ze had de ernst van de onregelmatige harttonen te weinig ingezien en daardoor te laat ingegrepen. Omdat ze een vlekkeloze carrière achter de rug had, kreeg ze echter de gunst van ‘opschorting’. Dat betekent dat de feiten bewezen geacht worden, en de nabestaanden dus recht hebben op een schadevergoeding, maar er geen straf opgelegd wordt. Daarnaast oordeelde de rechter dat er inderdaad sprake was van een gebrekkige telefonische communicatie, maar was het niet duidelijk welke van beide zorgverleners daarbij een fout gemaakt had: de vroedvrouw die de ernst van de situatie niet goed overgebracht zou hebben of de gynaecologe die niet tijdig ingegrepen zou hebben? Aangezien de fout volgens de rechter aan geen van beide ‘met zekerheid toerekenbaar’ was, werden beide zorgverleners voor de communicatiefout vrijgesproken.
Aansprakelijk voor communicatiefout?
Meestal wel... Wanneer medische informatie over de patiënt en/of de urgentiegraad door de informatieverstrekker niet correct overgebracht wordt of door de ontvanger niet correct ingeschat wordt en daardoor schade bij de patiënt optreedt, kan degene die daarvoor verantwoordelijk is, aansprakelijk gesteld worden. Zo werd een vroedvrouw bv. aansprakelijk gesteld, omdat ze bij de transfer van een zwangere vrouw naar het ziekenhuis geen ‘liaisonfiche’ opgesteld had die de gynaecoloog in kennis moest stellen van de toestand in de uren daaraan voorafgaand (Luik, 10.05.2012) .
... en slechts uitzonderlijk niet. Opdat u voor een gebrekkige communicatie veroordeeld zou kunnen worden, moet niet alleen de communicatiefout op zich (materieel element) bewezen worden, maar moet ook vaststaan dat de fout aan een specifieke dader of daders verweten kan worden én dat die fout gebeurde uit onachtzaamheid (moreel element). Indien er weliswaar sprake is van een gebrekkige communicatie, maar het anderzijds niet zeker is welke zorgverlener die veroorzaakt heeft, kunnen beiden dus vrijuit gaan bij gebrek aan bewijs. Dat is wat zich in de besproken zaak voorgedaan heeft, al is het op basis van de mediaberichten niet geheel duidelijk waarom de fout in casu niet aan een van de twee of beiden toe te schrijven was.