Overname van actiefbestanddelen: gevrijwaard voor schulden?

Overname van aandelen

Gevolgen

De overname waarbij het meest komt kijken qua voorbereiding en begeleiding, is de overname van aandelen van een vennootschap. Bij een share deal neemt u de vennootschap zelf over, met alle daarin aanwezige activa (terreinen en gebouwen, machines, rollend materieel, geld op de bank, enz.), maar ook met alle daaraan verbonden passiva, zowel de gekende als de ongekende en zowel de bestaande passiva als de passiva die in de toekomst zullen ontstaan (denk aan kredieten bij de bank, maar ook bv. aan sociaal passief en milieupassief). Uiteraard worden die passiva op een of andere manier in de prijs van de share deal verrekend.

Verklaringen en garanties

Daarnaast moeten verklaringen en garanties van de verkopende partij, die onderdeel uitmaken van elke goede overeenkomst van overdracht van aandelen, de kopende partij geruststellen wat betreft (onder meer) het bestaan en de hoegrootheid van de passiva. Zo garandeert de verkopende partij vaak dat de vennootschap geen andere schulden heeft dan die die uit de laatste cijfers (goedgekeurde jaarrekening of tussentijdse cijfers) blijken. Duiken achteraf toch nog andere passiva op (bv. omdat er onvoldoende provisie aangelegd werd voor vakantiegeld of voor de vennootschapsbelasting), dan moet de verkopende partij daarvoor opdraaien.

(Bank)waarborg

Tot zekerheid van die ‘terugbetaling’ door de verkoper wordt vaak met een waarborg of een escrow gewerkt. Daarbij wordt dan een deel van de prijs geblokkeerd gedurende een bepaalde periode of wordt een bankwaarborg afgeleverd door de verkoper. Laat u bij een voorgenomen share deal zeker begeleiden, zowel op cijfermatig als op juridisch vlak. Dat is immers specialistenwerk. Al te vaak worden nog aandelen overgenomen zonder garanties en dat leidt (vrijwel) altijd tot problemen voor de koper.

Overname van handelsfonds

Gevolgen

Om zoveel mogelijk risico’s verbonden aan de overname van aandelen (en daaraan verbonden ‘lijken in de kast’) te vermijden, kunt u ervoor opteren om niet de aandelen van de vennootschap over te nemen, maar wel het handelsfonds. Een handelsfonds is een algemeenheid, een geheel van materiële en immateriële goederen dat u moet toelaten om een bepaalde activiteit (onderneming/handelszaak) uit te baten en een bepaald cliënteel aan u te binden en gebonden te houden. Denk aan een café, een frituur, een garage, een accountantskantoor, een groothandel in materiaal, enz.

U doet er goed aan om in een overeenkomst tot overname van een handelsfonds te bepalen dat u geen schulden overneemt. Zo’n clausule is perfect geldig, maar er gelden een aantal uitzonderingen.

Zakelijke zekerheden

Zo is het mogelijk dat een of meerdere bestanddelen van het handelsfonds bezwaard zijn met zakelijke zekerheden (hypotheek, pand). Ook het handelsfonds kan in pand gegeven zijn. De begunstigde van de zekerheid moet zich – in de hypothese dat hij nog tegoeden heeft op de verkoper van het handelsfonds – dan niets aantrekken van de verkoop en kan zijn onderpand alsnog uitwinnen. Consulteer dus het pandregister en vraag een hypothecair uittreksel op. Bepaal dat u als koper gerechtigd bent om de prijs (of een deel daarvan) rechtstreeks te betalen aan de begunstigde van de zekerheidsstelling, ter aflossing van diens vordering, zodat het handelsfonds (of het bewuste actiefbestanddeel) voor vrij en onbelast overgedragen kan worden.

Personeel

Daarnaast bepaalt cao nr. 32bis (naast een aantal informatieverplichtingen t.o.v. de werknemers) dat de rechten en verplichtingen die voor de verkoper van het handelsfonds uit de bestaande arbeidsovereenkomsten voortvloeien, automatisch overgaan op de koper. U doet er dus goed aan om te voorzien dat de verkoper alle verplichtingen zal nakomen tot op het ogenblik van de eigendomsoverdracht van het handelsfonds (inclusief pro-rata-vakantiegeld en pro-rata-eindejaarspremie) en dat u als koper die verplichtingen zal nakomen vanaf het ogenblik van de eigendomsoverdracht. Het sociaal secretariaat kan u bijstaan voor de correcte afrekening.

Fiscale en sociale schulden

Ten slotte voorzien diverse wetgevingen in een hoofdelijke aansprakelijkheid van de overnemer van een handelsfonds voor de fiscale (directe belastingen, btw en Vlaamse belastingschulden) en sociale schulden (RSZ en sociale bijdragen) van de overdrager. De koper van het handelsfonds kan dus door de fiscale en/of sociale overheden aangesproken worden voor die fiscale en/of sociale schulden van de verkoper van het handelsfonds. U kunt dat vermijden door bij de bewuste administraties (Directe belastingen en Btw, RSZ, sociaal verzekeringsfonds en Vlaamse Belastingdienst) een certificaat op te vragen waaruit blijkt dat de verkoper geen schulden heeft bij de betrokken instantie. Onthoud dat zo’n attest slechts 30 dagen geldig blijft en dat u binnen die geldigheidsperiode een voor eensluidend verklaard afschrift van de overnameovereenkomst moet overmaken aan de betrokken instantie, samen met het attest in kwestie. U doet dat het best aangetekend. Pas dan is die overdracht van het handelsfonds tegenstelbaar aan de betrokken instantie en bent u als koper niet langer aansprakelijk.

Blijkt uit een of meerdere certificaten dat de overdrager toch nog fiscale en/of sociale schulden heeft, zorg er dan voor dat die voorafgaand aan de eigendomsoverdracht betaald worden of kom overeen dat u die schulden als overnemer zélf mag betalen en het bedrag ervan mag inhouden op de prijs.

Overname van specifieke activa

Nog eenvoudiger wordt het wanneer u een of meerdere specifieke actiefbestanddelen uit een vennootschap overneemt. U neemt dan geen algemeenheid over, maar wel aangeduide activa, bv. machines, gereedschap, een bedrijfsgebouw, enz. Vaak wordt bedongen dat het betrokken actiefbestanddeel overgenomen wordt ‘in de staat waarin het zich bevindt’. Vergewis u dan zeker van de staat ervan, voer in voorkomend geval een test uit of laat het controleren door een specialist. Beding (indien mogelijk) een bepaalde garantietermijn. Anders kunt u zich hoogstens nog op de fabrieksgarantie beroepen. Ook hier moet u wel nakijken of er geen zakelijke zekerheid op het betrokken actiefbestanddeel rust.

Inbreng van algemeenheid of bedrijfstak

Het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen voorziet in een specifieke overdracht (hetzij door middel van inbreng, hetzij door middel van overdracht) van een algemeenheid (“het gehele vermogen, zowel de activa als de passiva”) of bedrijfstak (“geheel dat op technisch en organisatorisch gebied een autonome activiteit uitoefent en op eigen kracht kan werken”). Volgt u de in het WVV voorziene procedure (met bijzondere verslaggeving van het bestuursorgaan, beslissing van de algemene vergadering, publicatie ervan in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad (art. 12:92 e.v. WVV) , dan heeft die van rechtswege tot gevolg dat het geheel van de activa en de passiva van de vennootschap die de inbreng gedaan heeft, overgedragen wordt aan de verkrijgende vennootschap. Partijen kunnen van die regeling afwijken.