Volstaat het als u zegt ‘einde tijdens de proeftijd’?

Een abonnee had een bediende ontslagen in de vierde maand van de proeftijd, omdat die niet kon wennen aan het werkritme (en de ‘cultuur’) van het bedrijf. In de ontslagbrief en op de C4 had de abonnee als reden opgegeven: “einde overeenkomst tijdens proeftijd”. De bediende was blijkbaar aangesloten bij een vakbond, want niet veel later viel er een aangetekende brief in de bus waarin die de abonnee aanmaande om het “precieze ontslag­motief mee te delen”. De abonnee vroeg zich af of hij hierop moest antwoorden. “Een contract wordt toch pas definitief na afloop van de proeftijd, dus dat wil toch zeggen dat ik tijdens de proeftijd ­perfect het recht heb om het contract te beëindigen en dat ik daar geen speciale reden moet voor opgeven? Wat is anders het nut nog van deze periode?”, zo was zijn verre van onlogische redenering...

Ook motief vereist tijdens de proeftijd

De proeftijd heeft als doel dat u kunt nagaan of de professionele samenwerking met uw werknemer u beiden past. Er gelden dan ook verkorte opzegtermijnen, mocht de beoordeling negatief zijn. Dat neemt echter niet weg dat u in geval van een negatieve beoordeling over een echt motief moet beschikken, dus niet louter ‘einde tijdens de proeftijd’. De bestaande principes inzake o.a. willekeurig ontslag (arbeiders) en misbruik van ontslagrecht (bedienden) gelden immers ook tijdens de proeftijd, wat vooral bij arbeiders impliceert dat het gevaarlijk is om te ontslaan zonder dat u uw motief hard kunt maken (wegens de ‘omkering’ van de bewijslast).

Persoonlijk of economisch motief

Persoonlijk motief. Het motief dat u kunt aanwenden om iemand te ontslaan tijdens de proeftijd, zal vaak persoonlijk van aard zijn. Net omwille van het feit dat het om een testperiode gaat, zal een eventuele negatieve test immers meestal te maken hebben met het ontbreken van de nodige competenties die de nieuwe werknemer uiteindelijk toch onvoldoende blijkt te bezitten.

Tip. Tijdens de proeftijd worden er vaak evaluaties gemaakt en in tegenstelling tot later, gebeurt het dan ook vaak nog op een formele (lees: schriftelijke) wijze. Houd die evaluaties zeker bij, zij vormen een goed bewijsmiddel.

Economisch motief. Daarnaast kan het motief om te ontslaan echter ook van puur economische aard zijn, ook al heeft dat dan weinig te maken met het eventueel (niet) lukken van de test. Dat werd middels een zgn. prejudiciële vraag onlangs in vraag gesteld, maar het Grondwettelijk Hof heeft die twijfel resoluut van tafel geveegd (arrest 13.10.2011). U kunt m.a.w. ook tijdens de proeftijd iemand ontslaan omdat er te weinig werk is.

Beoordeling is wel iets soepeler

De rechtspraak beoordeelt het ontslag tijdens de proeftijd vaak milder dan erna, precies omdat het om een ‘testperiode’ gaat (bv. arbeidshof Luik, 15.01.2004). De ingeroepen ‘tekortkomingen’ of gedragingen van uw werknemer moeten bijgevolg niet dezelfde ernst vertonen als na de proeftijd. Er zal m.a.w. minder vlug sprake zijn van willekeurig ontslag of misbruik van ontslagrecht.

Let op! De rode draad blijft echter voor alle rechtbanken dezelfde: als u geen geldige reden heeft, of als het motief zgn. kennelijk onredelijk is, kunnen zij de gekende sancties toepassen.