GRONDIG ONDERZOCHT - INFORMATIEPLICHT - 26.11.2013

Altijd safe met een toestemmingsformulier?

Eerst even situeren

Volgens de rechtspraak is het aan de patiënt om te bewijzen dat hij preoperatief niet voldoende geïnformeerd werd. Ook moet hij aantonen dat, indien hij deze informatie wel gekregen had, hij niet met de operatie ingestemd zou hebben. Aangezien zo’n ‘negatief bewijs’ zeer moeilijk is, laat de rechtspraak enige soepelheid toe en kunnen alle rechtsmiddelen (bv. ook getuigen) ingezet worden.

Wat is er gebeurd?

Een patiënte laat een borstlifting uitvoeren, maar vindt haar borsten nadien te klein. Er volgt dus een tweede ingreep. Hierbij treden er complicaties (hematoom) op en er volgt een derde ingreep. Later volgt er nog een ingreep om de gedraaide prothesen te corrigeren. Vóór elke ingreep werd er een toestemmingsformulier ondertekend waarin de patiënte verklaarde in te stemmen. Wanneer zij de ziekenhuisfacturen ontvangt, weigert ze die echter te betalen. Ze roept nl. een aantal fouten van de chirurg in, waaronder een schending van zijn informatieplicht. De patiënte wordt gedagvaard tot betaling van de facturen.

Wat heeft de rechter gezegd?

Nadat dat in eerste aanleg al het geval was, wordt de patiënte ook door het hof van beroep in het ongelijk gesteld (Gent, 09.02.2012). Het hof was nl. van oordeel dat zij niet kon bewijzen dat de arts een informatiefout gemaakt had. Het bestaan van een ondertekend toestemmingsformulier pleitte immers in haar nadeel. Ook het feit dat de chirurg vóór de eerste ingreep een brief naar haar huisarts gestuurd had, met de vermelding dat hij de aard van de ingreep en de mogelijke complicaties besproken had, droegen bij tot het tegenbewijs, nl. dat de arts haar wel genoeg geïnformeerd had.

Wat moet u ervan onthouden?

Formulier individualiseren. Waarover u de patiënt moet informeren, wordt nader bepaald door de Wet op de patiëntenrechten. Opdat een toestemmingsformulier uw juridische positie zou beschermen, is het echter belangrijk dat het niet over een te algemeen formulier gaat, maar wel één dat voldoende geconcretiseerd en gespecifieerd wordt naar de betrokken ingreep en patiënt toe. Dit betekent dat u voldoende ruimte moet laten om er aanvullingen ‘eigen aan de betrokken casus’, lees: geïndividualiseerde informatie, bij te schrijven. U kunt de patiënt eventueel zelfs zelf bepaalde zaken, bv. “niet gewenst” laten invullen.

U kunt een toestemmingsformulier waarop u verder kunt individualiseren downloaden van http://artsenwijzer.be/download – code AW 23.20.03.

Inhoud bespreken. Ondanks een schriftelijk formulier heeft u nog steeds de verplichting om de patiënt mondeling in te lichten over de aard van de ingreep en de mogelijke risico’s. Een formulier kan het verplichte gesprek met uw patiënt dus niet vervangen. Kan hij aantonen dat er geen mondelinge toelichting gebeurd is (bv. omdat er geen spoor van een consultatie is in het dossier), dan zal een ondertekend toestemmingsformulier u niet beschermen tegen mogelijke claims. Interessant aan het hier besproken arrest is nu dat het expliciet aanvaardt dat u dit tegenbewijs ook kunt leveren aan de hand van een brief die u naar de huisarts van de patiënt gestuurd heeft vóór de ingreep uitgevoerd werd.