Beleggen: Afrika Bambata!

Afrika is veranderd. In 2000 publiceerde The Economist nog een artikel over Afrika met als titel ‘Het hopeloze continent’. Daarin werd onder meer gewezen op de welig tierende corruptie en het gebrek aan infrastructuur en politieke stabiliteit. Elf jaar later wijde hetzelfde blad een artikel aan Afrika met als titel ‘Het hoopvolle continent’. Volgens The Economist is Afrika immers goed op weg om Azië op termijn bij te benen. Afrika telt nu al meer dan 50 steden met meer dan 1 miljoen inwoners. De jonge bevolking (meer dan 40% is jonger dan 15 jaar) en de zich ontwikkelende middenklasse zijn uitgesproken troeven.

Optimisme. Niet minder dan zes Afrikaanse landen (Angola, Nigeria, Ethiopië, Tsjaad, Mozambique en Rwanda) komen voor in de top tien van de snelst groeiende economieën over de periode 2001-2010. Volgens het IMF zullen de snelst groeiende economieën zich ook in de komende jaren in Afrika bevinden. Niet alleen officiële instanties lopen momenteel hoog op met Afrika. Ook de Chinese autoriteiten en een aantal toppolitici (Tony Blair, Hilary Clinton) steken hun voorliefde voor Afrika niet onder stoelen of banken. Ook bedrijven als Unilever hebben de Afrikaanse markt ontdekt. Unilever ontwikkelt niet alleen specifieke producten (verzorgingsproducten voor een zwarte huid), maar benadert de Afrikaanse consument ook op een specifieke manier, via een soort ‘tupperwareparty’-methode om producten te verkopen binnen stam- of clanverband. Unilever zelf noemt deze aanpak netwerkmarketing.

De sterke punten. Veel Afrikaanse regeringen zien vandaag in dat een ontwikkeling van de economie gepaard gaat met een bescherming van de ondernemers. Investeerders wiens belangen een keer ‘genationaliseerd’ werden, zullen zich immers niet vaak een tweede keer laten vangen. Daarnaast zijn de bodemrijkdommen een belangrijke troef. Niet alleen koper, kobalt, goud, uranium en diamant zijn rijkelijk aanwezig. Nigeria is een van de grootste olieproducenten ter wereld. Het land pompt meer dan 2,5 miljoen vaten per dag op. Daarnaast beschikt Afrika over heel wat onbenutte landbouwgrond. China investeert al jaren volop in infrastructuur in Afrika, in ruil voor een toegang tot de bodemrijkdommen van het continent. Ten slotte ondernemen de overheden pogingen om hun kapitaalmarkt te internationaliseren. Sommige Afrikaanse landen privatiseren in een sneltreinvaart een aantal staatsbedrijven. Daarnaast proberen ze ook grotere multinationals te overtuigen om een notering op de lokale aandelenmarkt te overwegen. Een beurs komt immers pas op de radar van de internationale beleggers als er voldoende noteringen van voldoende omvang zijn.

De risico’s. De politieke en sociale instabiliteit blijft natuurlijk groot. Het recente conflict in de Centraal-Afrikaanse Republiek heeft nog eens aangetoond dat een ogenschijnlijk stabiele maatschappij ten prooi kan vallen aan religieus geweld. Ook de corruptie en de misdaadcijfers blijven schrikbarend hoog. Zuid- Afrika moet zowat een van de meest onveilige landen ter wereld zijn. Daarnaast is er nog steeds een torenhoge werkloosheid. Het gemiddelde inkomen mag het voorbije decennium dan al stevig toegenomen zijn, toch is ook het aantal Afrikanen onder de armoedegrens sterk gestegen. De toenemende investeringen door multinationals, de opbloei van de lokale economie en de groei van de middenklasse zullen er op lange termijn toe leiden dat de armoede en daardoor ook de jeugdwerkloosheid en de criminaliteit afnemen. Dat proces zal echter met ups en downs verlopen en gepaard gaan met de nodige politieke strubbelingen.

Hoe aanpakken? De Zuid-Afrikaanse en de Egyptische beurs zijn de belangrijkste aandelenbeurzen in de regio. De beurs van Nigeria groeit snel. De Egyptische beurs lijkt zich langzaam te herstellen van de politieke onrust. Op de beurs van Johannesburg zijn grondstoffenaandelen sterk vertegenwoordigd. We zouden echter niet rechtstreeks investeren in individuele bedrijven, maar verkiezen een investering via fondsen. Het JP Morgan Africa Equity Fund belegt voor ongeveer 60% in Zuid-Afrika en daarnaast voor 20% in Nigeria en 10% in Kenia. Die focus op Zuid-Afrika is logisch omdat de marktkapitalisatie van de meeste andere Afrikaanse beurzen beperkt is. Daarnaast zijn Zuid-Afrikaanse bedrijven meestal matuurder en daarom goed geplaatst om mee te profiteren van de groei in de andere Afrikaanse landen. Het Templeton Africa Fund belegt iets meer gespreid (26% Zuid-Afrika, 28% Nigeria, 13% Egypte, 8% Kenia, 6% Zimbabwe, 4% Senegal, ...). Beide fondsen zijn voor ongeveer 60% belegd in financiële diensten en consumentengoederen. Een belegging in Afrikaanse aandelen is sowieso een belegging op zeer lange termijn. Wie instapt om op korte termijn met veel winst weer uit te stappen, komt wellicht bedrogen uit.