Kunt u een Tak 21 of een Tak 23 vanaf nu nog schenken?
Jarenlang was de ‘verzekeringsgift’ een courante praktijk die door juristen, notarissen en fiscalisten toegepast werd om erfbelasting te vermijden op een Tak 21 of Tak 23. De Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) heeft nu aangekondigd dat vanaf 1 maart 2016 alle verzekeringsgiften in het Vlaams gewest toch onder de erfbelasting vallen.
Zit u in de andere gewesten wel nog ‘safe’ met een verzekeringsgift? Welke alternatieven heeft u daarnaast?
Wat doet u nu als u reeds eerder een Tak 21 of een Tak 23 schonk via zo’n verzekeringsgift? Hoe kunt u dan toch nog aan de erfbelasting ontsnappen?
Verzekeringsgift
Tak 21 en Tak 23
Een Tak 21 (spaarverzekering) of Tak 23 (beleggingsverzekering) is een beleggingsproduct dat, vooral om fiscale redenen, in een ‘verzekeringskleedje’ gegoten is. Bij een Tak 23 betaalt u in principe geen rv en bij een Tak 21 betaalt u enkel rv als u het geld binnen de eerste acht jaar opneemt.
Erfbelasting
Doorgaans is dezelfde persoon A (bv. de vader) de verzekeringnemer en de verzekerde. Als A overlijdt, gaat de opgebouwde reserve naar de begunstigde B (bv. de zoon). Vandaar dat men spreekt over een zgn. AAB-configuratie. Bij het overlijden van A is er bij B op basis van de zgn. fictiebepaling erfbelasting verschuldigd omdat het om een belastbaar ‘beding ten behoeve van een derde’ (art. 2.7.1.0.6. VCF en art. 8 W.Succ.) gaat.
Verzekeringsgift
Tot voor kort werd vrij algemeen aanvaard dat u de erfbelasting kon vermijden door uw spaar- of beleggingsverzekering te schenken, via een overdracht van de rechten van de verzekeringnemer (art. 183 en art. 184 Verzekeringswet) . Die overdracht kan gebeuren via een ‘avenant’ (dat is een bijvoegsel bij de polis), maar in de praktijk eisten de verzekeringsmaatschappijen dat deze overdracht-schenking ook gebeurde via een (Belgische of Nederlandse) notariële akte.
Na zo’n verzekeringsgift vormt het contract geen beding ten behoeve van een derde meer, want alle rechten van de verzekeringnemer worden overgedragen waardoor de begunstigde B ook verzekeringnemer wordt en er een zgn. BAB-configuratie tot stand komt. De fictiebepaling speelt dan niet meer.
Het voordeel is ook dat er bij zo’n verzekeringsgift geen afkoopvergoeding, roerende voorheffing, uitstapkosten of nieuwe instapkosten betaald hoeven te worden. Bovendien heeft de fiscus in het verleden eveneens bevestigd dat er ook geen nieuwe instaptaks (nu 2%) betaald moest worden.
Nu belast?
De Vlaamse Belastingdienst heeft recentelijk op zijn website een standpunt (nr. 15133 van 12.10.2015 en 30.11.2015) gepubliceerd dat die redenering naar de prullenmand verwijst. In het Vlaams gewest is er nu volgens Vlabel bij overlijdens vanaf 1 maart 2016 toch erfbelasting verschuldigd op de uitkering van zo’n BAB-configuratie, zelfs al deed u de schenking voor een Belgische notaris en betaalde u 3% schenkbelasting. Het speelt daarbij ook geen rol of de verzekeringsgift zelf al dan niet vóór 1 maart 2016 plaatsvond. Ondanks de felle en terechte kritiek lijkt de Vlaamse Belastingdienst te volharden in zijn standpunt.
Brussel en Wallonië
Ook in Brussel en Wallonië gaan er stemmen op om het standpunt van Vlabel te volgen. Wij zouden ook daar vandaag geen verzekeringsgift meer aanraden.
Alternatief
Hoe aanpakken?
Aangezien een ‘klassieke’ verzekeringsgift belast kan worden in de erfbelasting, rijst de vraag of er dan geen alternatief bestaat. In plaats van het verzekeringscontract te schenken, kunt u in eerste instantie de Tak 21 en Tak 23 omzetten in geld via een ‘afkoop’. Vervolgens kunt u het geld schenken via een bankgift of een Nederlandse notaris, maar dan moet u wel nog drie jaar in leven blijven om de erfbelasting te ontwijken.
Als u op zeker wilt spelen, kunt u de schenking ook verlijden voor een Belgische notaris en 3% schenkingsrechten betalen (3,3% in Wallonië). Een goedkoper en veilig alternatief is echter een bankgift (overschrijving) waarvan u het bewijsdocument laat registreren op het registratiekantoor tegen 3% (3,3%). Zo spaart u alvast het ereloon van de notaris uit (+/- € 1.500).
Eventueel kan de begunstigde daarna ook het geld opnieuw herbeleggen in een Tak 21 of 23. Dan zijn er wel opnieuw 2% instaptaks en ook instapkosten te betalen (1 à 3% bij een Tak 21 en vaak 3 en 5% bij een Tak 23). Door de lage rente zal de gegarandeerde rente bij een Tak 21 ook een stuk lager liggen dan in het vroegere contract.
Uitstapkosten
We treden niet in detail, maar bij de meeste beleggingsverzekeringen (Tak 23) betaalt u geen uitstapkosten en moet u ook geen roerende voorheffing betalen. Bij een Tak 21 (spaarverzekering) liggen de zaken helemaal anders. Wie de eerste acht jaar uitstapt, betaalt immers roerende voorheffing op de rente berekend tegen een minimaal rendement van 4,75%. Bovendien rekent de verzekeraar de eerste vijf of acht jaar ook nog eens uitstapkosten aan. Timing is dus belangrijk!
Rechtzetten?
Afkoop
Wat doet u nu als u al eerder een verzekeringsgift deed? Vlabel reikt daarvoor zelf (aanvulling van standpunt nr. 15133) twee oplossingen aan. De eerste bestaat erin dat de begiftigde van de verzekeringsgift de polis afkoopt. Door de afkoop is er in principe geen erfbelasting meer verschuldigd, tenzij de oorspronkelijke verzekeringnemer zou overlijden binnen de drie jaar. Dat kan eventueel vermeden worden door de afkoop te registreren tegen 3%. Zeker bij een Tak 21 houdt u dan wel het best rekening met de kosten. Als de polis bv. al zeven jaar loopt, kan het de moeite lonen om een jaartje te wachten met die afkoop, tot er geen roerende voorheffing meer verschuldigd is.
Nieuwe begunstigde aanduiden
Een tweede mogelijke oplossing is dat de begiftigde in de polis een nieuwe begunstigde aanduidt. Zo kan de zoon in ons voorbeeld zijn kinderen of echtgenote aanduiden. De erfbelasting is dan niet verschuldigd in de nalatenschap van de oorspronkelijke verzekeringnemer (vader), als er aangetoond wordt dat de begiftigde van de polis kosteloos bedongen heeft in het voordeel van de nieuwe begunstigde (art. 2.7.1.0.6, §2, lid 3, 4° VCF) . Een nieuwe begunstigde aanduiden kan door een bijlage te laten opmaken bij de initiële polis waarin iemand anders als begunstigde aangeduid wordt. Houd er wel rekening mee dat het bij bepaalde verzekeringsmaatschappijen maanden kan duren voor zij de aanpassing aan de polis ook effectief doorvoeren. Vandaar dat we u aanraden om de aanpassing altijd (ook) via aangetekend schrijven te vragen.
Let wel, wat Vlabel uitdrukkelijk niet aanvaardt, is dat de oorspronkelijke begunstigde (zoon) zichzelf herbenoemt als begunstigde of dat hij tijdelijk iemand anders benoemt als begunstigde (bv. zijn kind), die dan kort daarna opnieuw de eerste persoon (zoon) als begunstigde aanduidt. Hierop zal dan de antimisbruikbepaling toegepast worden.
ADVIEZEN
- Tot voor kort werd het vrij algemeen aanvaard dat u de erfbelasting op een Tak 21 of Tak 23 kon vermijden via een zgn. verzekeringsgift, waarbij u de begunstiging van het contract overdroeg.
- Vlabel heeft recentelijk aangekondigd dat deze vanaf 1 maart 2016 dergelijke verzekeringsgiften zal belasten. Het is niet uitgesloten dat de andere gewesten volgen. Doe dus voorlopig zeker geen nieuwe verzekeringsgift.
- Als alternatief kunt u de polis afkopen en het geld schenken. Bij een Tak 21 wacht u wel beter tot de eerste acht jaar verstreken zijn omwille van de roerende voorheffing en de uitstapkosten.
- In Vlaanderen kan de begunstigde van een verzekeringsgift de erfbelasting toch nog vermijden door in de polis een nieuwe begunstigde aan te duiden, bv. zijn kinderen.
- Na een afkoop door de begunstigde van de geschonken Tak 21 of Tak 23 is er ook geen erfbelasting meer, tenzij de oorspronkelijke verzekeringnemer-schenker binnen de drie jaar overlijdt.
Bepaal uw profiel om dit en vele andere adviezen te ontgrendelen.