Naar de gevangenis voor een medische fout?

Het komt niet zo veel voor in de rechtspraak, maar soms worden artsen tot celstraffen veroordeeld bij zware fouten. Het overkwam een gynaecologe die jarenlang verzwegen had dat een patiënte, die zou overlijden, kanker had. De rechter tilde hier zwaar aan en veroordeelde haar wegens onopzettelijke doding. Ze kreeg een gevangenisstraf van 24 maanden, waarvan 16 met uitstel. Betekent dit nu dat deze arts 8 maanden naar de gevangenis moet? Uit de krantenkoppen van eind juni zou men dat toch kunnen afleiden. De facto zal het zo’n vaart echter niet lopen...

Uitstel van straf

Als men nog niet tot een zware strafsanctie veroordeeld werd, kan de strafrechter een gevangenisstraf ‘met uitstel’ opleggen. Dit betekent dat men de straf effectief krijgt (en ze dus op het strafblad verschijnt), maar dat ze gedurende een ‘proeftermijn’ niet uitgevoerd wordt. De rechter bepaalt deze termijn die tussen de 1 en 5 jaar moet liggen. Als men tijdens deze termijn geen nieuwe misdrijven pleegt, zal de uitgestelde gevangenisstraf nooit effectief ondergaan moeten worden.

Let op 1! Bij zware medische fouten kan het zijn dat de strafrechter slechts een deel van de gevangenisstraf met uitstel verklaart. Dit betekent dat het andere deel effectief uitgevoerd moet worden. In het voorbeeld van de gynaecoloog kreeg zij bv. een effectieve gevangenisstraf van acht maanden.

Let op 2! Het is mogelijk dat men tijdens het strafonderzoek wel effectief gevangen gehouden wordt. Dat noemt men voorhechtenis. Die periode wordt dan bij een effectieve veroordeling afgetrokken van de nog effectief ‘te zitten’ maanden.

Strafuitvoeringsmodaliteiten

Moet de veroordeelde gynaecologe dan effectief acht maanden naar de gevangenis? Neen. Bij (effectieve) gevangenisstraffen tot drie jaar kan de minister van Justitie strafuitvoeringsmodaliteiten voorzien (bv. omwille van de overbevolkte gevangenissen). Momenteel is er een beleid dat bij kortere gevangenisstraffen slechts een deel ervan uitgezeten moet worden. In geval van een effectieve straf van acht maanden is dit thans twee maanden.

Enkelband

Wil dit dan zeggen dat de gynaecologe toch zeker twee maanden naar de gevangenis moet? Neen. Als zij niet eerder tot zware strafsancties veroordeeld werd, zal zij in aanmerking komen voor een alternatieve vrijheidsstraf, zoals het elektronisch toezicht. Dit betekent dat de veroordeelde een enkelband krijgt en er op een bepaald adres (thuis of elders) een bewakingsbox geïnstalleerd wordt die registreert of men op het verplichte adres aanwezig is. De veroordeelde krijgt dan ook een uurrooster waarop staat wanneer hij thuis moet zijn en het huis mag verlaten (bv. om te gaan werken). Een justitie-assistent controleert de naleving hiervan. In geval van niet-naleving kan de gevangenisstraf alsnog effectief uitgevoerd worden.

Beroepsverbod

In uitzonderlijke gevallen kan de strafrechter ook een beroepsverbod opleggen. Dit komt echter zelden voor. Wel krijgen artsen die zware fouten begingen, vaak een tijdelijk of blijvend beroepsverbod door de Orde van Artsen (schorsing of schrapping van de lijst) of de Provinciale Geneeskundige Commissie (visumsanctie).