BESTUUR - 18.12.2019

Hervorming vennootschapsrecht: bestuur van een NV in een nieuw kleedje

Keuzemogelijkheden

Drie bestuursvormen

Voortaan kunt u, wat het bestuur van een NV betreft, kiezen uit drie mogelijke bestuursvormen: het monistisch bestuur (d.m.v. een collegiale raad van bestuur, zoals vroeger), het duaal bestuur (nl. een raad van toezicht én een directieraad) of een enige bestuurder. Onder de drie vormen is het ook mogelijk om het dagelijks bestuur te delegeren aan een orgaan van dagelijks bestuur.

Monistisch bestuur

Het monistisch bestuur, waarbij de NV bestuurd wordt door een (collegiale) raad van bestuur, sluit het meest aan bij de manier waarop de NV bestuurd wordt onder het Wetboek van Vennootschappen. Deze raad van bestuur moet nog steeds uit minstens drie leden bestaan, tenzij de vennootschap minder dan drie aandeelhouders telt. Dan mag de raad van bestuur bestaan uit twee personen (art. 7:85, §1 WVV) . Nieuw is wel dat één persoon niet langer in verschillende hoedanigheden binnen dezelfde raad van bestuur mag zetelen, bv. in eigen naam en als vaste vertegenwoordiger van een bestuurder-rechtspersoon (art. 2:55 WVV) .

Een van de belangrijkste wijzigingen is dat bestuurders nog steeds in principe ad nutum afzetbaar zijn, maar dat de algemene vergadering op het moment van de opzegging wel een opzegtermijn of opzegvergoeding mag toekennen (tenzij de statuten anders bepalen). Dit was vroeger verboden. Een mandaat van een bestuurder is voortaan ook steeds herroepbaar om een wettige reden (art. 7:85, §3 in fine WVV) , naar analogie met wat reeds onder het Wetboek van Vennootschappen mogelijk was ten aanzien van een zaakvoerder van een BVBA. Wettige redenen zijn bv. het niet voeren van een boekhouding, het afwenden van vennootschapsgoederen voor persoonlijk gebruik, het laten slabakken van de activiteiten van de vennootschap, het voeren van een concurrerende activiteit, enz.

Een andere wijziging is dat het mandaat van een bestuurder voortaan bezoldigd is, tenzij de statuten anders bepalen of tenzij de algemene vergadering bij de benoeming anders besloten heeft (art. 7:89 WVV) .

Enige bestuurder

De statuten van een NV kunnen voortaan ook bepalen dat de vennootschap bestuurd wordt door één enkele bestuurder, al dan niet in de statuten benoemd (art. 7:101 WVV) . Een statutaire bestuurder is dus mogelijk. In een genoteerde vennootschap of wanneer een wettelijke bepaling een collegiaal bestuur vereist, moet de enige bestuurder zelf een naamloze vennootschap zijn met een collegiaal bestuur.

De statuten kunnen bepalen dat de enige bestuurder hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk is voor de verbintenissen van de vennootschap, of dat zijn instemming vereist is voor elke statutenwijziging, voor elke uitkering aan de aandeelhouders of voor zijn eigen ontslag (vetorecht).

Zelfs indien de enige bestuurder krachtens de statuten moet instemmen met zijn ontslag, kan de algemene vergadering zonder zijn instemming een einde stellen aan zijn mandaat, met naleving van de aanwezigheids- en meerderheidsvereisten voor een statutenwijziging, indien daartoe wettige redenen bestaan (art. 7:101, §4 WVV) . Daarnaast kunnen houders van (minstens) 10% of, voor genoteerde vennootschappen, 3%, eenparig een bijzondere lasthebber aanstellen om een vordering tot afzetting wegens wettige redenen in te stellen voor de voorzitter van de ondernemingsrechtbank.

Duaal bestuur

De statuten van een NV kunnen ook bepalen dat het bestuur van de vennootschap waargenomen wordt door een raad van toezicht en een directieraad, ieder binnen de grenzen van de hem toegewezen bevoegdheden (art. 7:104 WVV) .

De raad van toezicht is een collegiaal orgaan dat minstens drie leden telt (natuurlijke of rechtspersonen). Leden van de raad van toezicht kunnen niet tevens lid zijn van de directieraad. Voor de leden van de raad van toezicht gelden ongeveer dezelfde regels als voor de leden van de raad van bestuur (benoeming, ontslag, vergoeding, enz.). Ook de directieraad is een collegiaal orgaan dat minstens drie leden moet tellen (natuurlijke of rechtspersonen). Deze kunnen evenmin zetelen in de raad van toezicht.

De raad van toezicht is bevoegd voor het algemeen beleid en de strategie van de NV en voor alle andere handelingen die op grond van het WVV voorbehouden zijn voor de raad van bestuur. Voorts houdt de raad van toezicht –  de naam zegt het al...  – toezicht op de directieraad (art. 7:109 WVV) . De leden van de raad van toezicht worden benoemd (en ontslagen) door de algemene vergadering, de leden van de directieraad worden benoemd (en ontslagen) door de raad van toezicht.

Dagelijks bestuur

Onder de drie voormelde bestuursvormen is het mogelijk om het dagelijks bestuur (en de vertegenwoordigingsbevoegdheid in dat verband) op te dragen aan een of meer personen die elk alleen, gezamenlijk of als college optreden.

Voor het eerst wordt dagelijks bestuur ook wettelijk gedefinieerd, nl. als omvattende “alle handelingen en de beslissingen die niet verder reiken dan de behoeften van het dagelijks leven van de vennootschap, evenals de handelingen en beslissingen die om de reden van hun minder belang dat ze vertonen of omwille van hun spoedeisend karakter de tussenkomst van de raad van bestuur, de enige bestuurder of de directieraad niet rechtvaardigen” (art. 7:121, al. 2 WVV) .

Afhankelijk van de gekozen bestuursvorm wordt het orgaan van dagelijks bestuur benoemd (en gecontroleerd) door de raad van bestuur, de enige bestuurder of de directieraad. Is een dagelijks bestuurder een rechtspersoon, dan moet deze ook een vaste vertegenwoordiger (natuurlijk persoon) aanduiden, in tegenstelling tot vroeger.

Overige aandachtspunten

Belangenconflicten

Binnen elk van voormelde bestuursvormen geldt een belangenconflictenregeling waarbij de belangrijkste wijziging is dat het lid van de raad van bestuur of het lid van de raad van toezicht dat met een belangenconflict geconfronteerd wordt, niet mag deelnemen aan de beraadslaging en de stemming omtrent het betrokken agendapunt. In het verleden was dat enkel het geval in genoteerde ondernemingen.

Inwerkingtreding

Het nieuwe WVV is in werking getreden op 1 mei 2019. Bovenvermelde regels zijn dus sinds dan van toepassing op alle nieuw opgerichte NV’s. Voor bestaande NV’s zijn er twee mogelijkheden. Ofwel conformeert u zich vóór 1 januari 2020 (m.n. vanaf de datum van publicatie van het wetboek, maar ten vroegste vanaf 1 mei 2019) reeds aan de nieuwe regels, mits statutenwijziging, ofwel bent u verplicht om zich aan het nieuwe wetboek aan te passen bij de eerste statutenwijziging na 1 januari 2020 en uiterlijk op 1 januari 2024. De bepalingen in de statuten die strijdig zijn met het WVV, worden dan tot op het moment van de statutenwijziging als niet geschreven beschouwd.

Er zijn enkele uitzonderingen op deze inwerkingtreding: zo zijn de regels inzake geschillenregeling (uitsluiting, uittreding) al op 1 mei 2019 in werking getreden, ook wat de bestaande vennootschappen betreft.