Volstaat zorgvolmacht voor uw bedrijf?

Zorgvolmacht. U kunt een zorgvolmacht opstellen om zelf te anticiperen op een toekomstige onbekwaamheid. U stelt dan iemand aan die uw vermogen kan beheren als u wils- of handelingsonbekwaam wordt. Als de zorgvolmacht betrekking heeft op handelingen waarvoor de tussenkomst van de notaris vereist is (bv. verkoop van een huis, ...), dan moet deze notarieel opgemaakt worden. U bepaalt zelf hoe die onbekwaamheid vastgesteld wordt (bv. twee doktersattesten). Eens de volmacht aanvangt, volgens de vooraf bepaalde modaliteiten, kan de lasthebber zich er zonder tussenkomst van de rechtbank op beroepen.

Continuïteit onderneming. Voor ondernemers is het een belangrijke bekommernis wat het lot van hun onderneming zal zijn, als er iets met hen gebeurt. Wie kan dan op de voorgrond treden en de onderneming in veilige wateren houden? Op het eerste gezicht lijkt ook hier de zorgvolmacht het ideale instrument voor het geval u onverwacht onbekwaam zou worden. U kunt in uw zorgvolmacht een clausule opnemen waarin u uw volmachthebber toelaat verrichtingen te stellen met betrekking tot uw vennootschap.

Vennootschapsrecht. Zo’n clausule laat uw volmachthebber toe om zowel bestuursdaden te stellen als het stemrecht op de algemene vergadering uit te oefenen, maar wat zegt het vennootschapsrecht hierover? Het vennootschapsrecht heeft als bijzondere wetgeving immers voorrang op de algemene regels die gelden voor volmachten in het Burgerlijk Wetboek. Net inzake vertegenwoordiging of delegatie kent het vennootschapsrecht echter belangrijke restricties.

Bestuursdaden. Hoewel vertegenwoordiging voor bestuursdaden principieel mogelijk is, moet deze vertegenwoordiging van uitzonderlijke aard zijn, terwijl de bedoeling van een zorgvolmacht eerder een permanente vertegenwoordiging is. Het bestuursmandaat dat de vennootschap verleent aan een bestuurder is in sterke mate afhankelijk van de persoon van deze bestuurder, wat voor gevolg heeft dat algemene vertegenwoordiging voor bestuursdaden eigenlijk uit den boze is. Zelfs als de statuten algemene vertegenwoordiging toelaten, moet u rekening houden met de persoonsgebonden aard van de aanstelling van de bestuurder en zal slechts een bijzondere vertegenwoordiging mogelijk zijn. Vervanging of opvolging van een bestuurder kan dus niet via de (gewone) zorgvolmacht. Men moet de procedure opstarten om al dan niet tijdelijk een andere bestuurder aan te stellen, dan wel toe te laten dat de overige bestuurders kunnen optreden zonder tussenkomst van de onbekwame bestuurder. De zorgvolmacht heeft op het vlak van de bestuursdaden dus weinig belang of meerwaarde. Het is daarentegen cruciaal dat de aanstelling/afzetting/opvolging van de bestuurders zorgvuldig is uitgewerkt in de statuten van de vennootschap.

Stemrecht. Delegatie van stemrechten is wel toegelaten, maar voor de NV geldt een belangrijke beperking: ze is enkel toegelaten voor een of meerdere specifieke vergaderingen, dan wel voor de vergaderingen tijdens een bepaalde periode (art. 7:142 WVV) . Aangezien de zorgvolmacht de bedoeling heeft om een permanente vertegenwoordiging mogelijk te maken, is deze niet compatibel met de bepalingen van het vennootschapsrecht voor wat betreft de NV. De statuten van de NV kunnen onbeperkte delegatie van het stemrecht ook niet mogelijk maken. Voor de BV is er geen beperking inzake delegatie van stemrechten in het vennootschapsrecht. In een BV is het dus wel mogelijk dat de volmachthebber op grond van de zorgvolmacht ook het stemrecht uitoefent op de algemene vergadering. Op dit vlak heeft de zorgvolmacht voor een BV dus een grote meerwaarde.

Maatschap. Dezelfde problematiek geldt voor maatschappen opgericht in het kader van een successieplanning. Het vangnet voor onbekwaamheid voor de rol van zaakvoerder van de maatschap is niet de zorgvolmacht, maar wel de sluitende opvolgingsregeling in de statuten van de maatschap zelf. In de maatschap kan de volmachthebber van een aandeelhouder het stemrecht uitoefenen op de algemene vergadering. Meestal wordt de maatschap echter als controlestructuur gekoppeld aan een schenking. Via het stemrecht op de algemene vergadering verkrijgt men meestal een sluitende controle over de maatschap, die niet via de zorgvolmacht verloren mag gaan. Met andere woorden, bij het opstellen van de zorgvolmacht moet u rekening houden met deze specifieke werking en doelstelling van de maatschap. Omgekeerd houdt u bij de screening van de statuten van de maatschap het best rekening met bestaande of toekomstige zorgvolmachten, die de doelstellingen van de maatschap zouden kunnen ondergraven.