Maatschap: komen liquidatiereserves automatisch toe aan de vruchtgebruiker?

Maatschap

Even opfrissen

De maatschap is een zeer geschikt instrument om vermogen met behoud van inkomsten en controle over te dragen aan uw kinderen. Een maatschap is een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid. Ze kan eenvoudig onderhands opgericht worden. Er is geen publicatie in het Belgisch Staatsblad. Het beheer van de maatschap is aan weinig formaliteiten onderworpen. Een maatschap betaalt geen vennootschapsbelasting of (bijkomende) roerende voorheffing. De maatschap is fiscaal transparant, zodat de fiscus doet alsof de maatschap er niet is en er als het ware dwars doorheen kijkt.

Schenking

De ouders brengen dan eerst de te schenken goederen in de maatschap in en schenken vervolgens de aandelen van de maatschap aan de kinderen, op één aandeel na. De schenking gebeurt in de praktijk doorgaans met voorbehoud van vruchtgebruik of in volle eigendom, maar met een jaarlijkse rentelast. Zo behouden de ouders naast de controle ook de inkomsten. Doordat de ouders zichzelf in de statuten van de maatschap als statutaire zaakvoerder aanstellen, behouden ze dan de volledige controle op de onderliggende vennootschap. Voor de volledige oprichting van een maatschap ‘op maat’ moet u rekenen op € 3.500 à € 4.000.

Schenkbelasting

Als de werkvennootschap voldoet aan de voorwaarden van een familiale vennootschap, dan kan de schenking die voor de notaris moet geburen tegen het 0%-tarief plaatsvinden. De voorwaarden verschillen van gewest tot gewest en het is de woonplaats van de schenker die bepaald welk gewest bevoegd is en dus niet waar de zetel van de vennootschap is gevestigd. Voldoet uw vennootschap niet aan deze voorwaarden (bv. een vastgoedvennootschap), dan moet men wel 3% schenkbelasting betalen tussen ouders en kinderen in Vlaanderen en Brussel. In Wallonië is dat 3,3%.

Liquidatiereserves

Waarover gaat het?

Het aanleggen van liquidatiereserves is een fiscaal interessante manier om geld uit uw vennootschap te halen die heel populair is bij vrije beroepers, kmo’s en patrimoniumvennootschappen. Uw vennootschap betaalt op de winst die ze naar de liquidatiereserve boekt eerst de gewone vennootschapsbelasting. Dat is in principe 25% of slechts 20% voor het deel dat onder het verlaagde tarief valt. Daarna is uw vennootschap ook nog een bijzondere aanslag verschuldigd van 10% U kunt de liquidatiereserve dan later uit uw vennootschap halen als liquidatiebonus zonder rv of na vijf jaar als dividend tegen slechts 5% rv.

Veel bedrijfsleiders halen alle liquidatiereserves die vijf jaar in de vennootschap zijn geparkeerd geweest als liquidatiereserves eruit tegen 5% rv, omdat dit fiscaal voordelig is. De totale belasting op de uitkering van de liquidatiereserve na vijf jaar is dan immers in totaal 13,64% i.p.v. 30% rv.

Wie beslist?

De beslissing om de liquidatiereserves uit te keren ligt bij de algemene vergadering van de werkvennootschap (of vastgoedvennootschap).

De statuten van de maatschap zijn bijna steeds zo opgesteld dat de zaakvoerders van de maatschap (de ouders) het stemrecht hebben van alle onderliggende aandelen van de werkvennootschap. Concreet betekent dat dus dat de ouders die zaakvoerder zijn van de maatschap namens de maatschap het stemrecht uitbrengen met betrekking tot alle aandelen van de onderliggende werkvennootschap die in de maatschap zitten. Kortom de ouders zullen in ons voorbeeld beslissen of de werkvennootschap de liquidatiereserves uitkeert en ook hoeveel.

Op rekening maatschap

Wanneer de algemene vergadering van de werk- of vastgoedvennootschap (dus de ouders-zaakvoerders via de maatschap) beslist om de liquidatiereserves uit te keren, dan zal dat bedrag op de bankrekening komen van de maatschap. Het geld van de liquidatiereserves uit de maatschap halen kan dan zonder belastingen, want de maatschap is fiscaal transparant.

Kunnen de ouders die het vruchtgebruik hebben op de aandelen van de maatschap dan ook gewoon dat geld van de liquidatiereserves overschrijven op hun privérekening? Want liquidatiereserves zijn toch vruchten die toekomen aan de vruchtgebruiker? Of komen die liquidatiereserves toe aan de kinderen-blote eigenaars?

Nieuw goederenrecht

Het nieuwe goederenrecht geeft een definitie van wat vruchtgebruik is. Het vruchtgebruik wordt nu strikter gedefinieerd en de wet laat niet langer toe om af te wijken van deze definitie.

Vruchten zijn enkel de periodieke (dagelijkse, wekelijkse, maandelijkse, jaarlijkse, ...) inkomsten (art. 3.42 BW) . De vruchten zijn wat het goed periodiek voortbrengt, zonder in te teren op de kapitaalwaarde. Een opbrengst daarentegen is een uitkering die wel inteert op de kapitaalwaarde. Die komt in principe aan de blote eigenaar toe. Dat wil zeggen dat u bij een schenking niet meer zoals vroeger mag bepalen wat het vruchtgebruik precies inhoudt.

Voor wie zijn liquidatiereserves?

Er was onder de vroegere wetgeving al heel wat discussie over de vraag of liquidatiereserves een dividend (vrucht) waren of een deel van het kapitaal. Aan wie een uitkering uit liquidatiereserves van een vennootschap moet toekomen, is nog steeds onduidelijk, ook na de nieuwe Goederenwet.

Als u de aandelen van uw werk- of patrimoniumvennootschap rechtstreeks, met voorbehoud van vruchtgebruik, zou schenken aan uw kinderen, dan doet u er dus goed aan om vooraf in de statuten vast te leggen dat een uitkering van liquidatiereserves toekomst aan de vruchtgebruiker. Neem de uitkering van de opgebouwde liquidatiereserves daarnaast als last op in de schenkingsakte, om discussies te vermijden.

Hoe zit dat dan als u een maatschap heeft boven uw vennootschap heeft?

Maatschap

Als de vennootschap haar liquidatiereserves uitkeert, komen deze op het niveau van de maatschap binnen als ‘winst van het boekjaar’. De uitkering door de maatschap zelf komt dan toe aan de vruchtgebruikers van de maatschap (de ouders).

Praktisch gezien komt het erop neer dat de opbrengsten van de vennootschap eigenlijk omgevormd worden tot vruchten van de maatschap.

De uitgekeerde liquidatiereserves worden dus door de maatschap ontvangen als winst van het boekjaar en kunnen door de maatschap uitgekeerd worden aan de ouders die zich het vruchtgebruik van de aandelen in de maatschap voorbehouden hebben.