Gezinswoning altijd zonder erfbelasting?

Successievrij in drie gewesten

Successievrij. Sinds begin 2018 is de volledige gezinswoning ook in Wallonië vrijgesteld voor de langstlevende partner, zoals dat al het geval was in Brussel en Vlaanderen. Aangezien die vrijstelling niet geldt voor de kinderen, heeft de langstlevende partner er fiscaal gezien belang bij om de gezinswoning in volle eigendom te verkrijgen (i.p.v. in vruchtgebruik). De partners kunnen dit oplossen door elk een testament op te maken waarin ze hun aandeel in de gezinswoning aan elkaar toebedelen of, als de gezinswoning in de huwgemeenschap zit, via een zgn. keuzebeding in het huwelijkscontract (dit kost ± € 600). Bij het eerste overlijden is er dan geen erfbelasting verschuldigd op de gezinswoning. Bij het tweede overlijden wel, maar ondertussen kunt u verder aan uw successieplanning werken.

Tip. Zit het vruchtgebruik van uw gezinswoning in uw bvba, dan is de blote eigendom vrijgesteld van de erfbelasting voor de langstlevende partner.

Het begrip ‘gezinswoning’

Gezinswoning. In de drie gewesten betekent dit concreet dat het moet gaan om een pand waar u en uw partner hun gezamenlijke woonplaats hadden. De inschrijving in het bevolkingsregister geldt als (weerlegbaar) bewijs en als er geen inschrijving is, kunt u dat met alle andere middelen aantonen. Denk bv. aan facturen, verzekeringen, het verbruik van nutsvoorzieningen, het huurcontract, enz. Als u ook nog andere woningen heeft (bv. een tweede verblijf aan de kust, een stadsappartement dat u verhuurt, enz.), dan betaalt u daar dus wel erfbelasting op.

Gezamenlijk. Ook als de echtgenoten of de samenwonende partners hun gezamenlijke hoofdverblijfplaats niet meer hadden in die zgn. laatste gezinswoning op het ogenblik van het overlijden, kan er soms toch nog een vrijstelling genoten worden. De voorwaarden in de drie gewesten zijn niet identiek, maar lijken wel sterk op elkaar. Zo zal de gezinswoning bv. toch vrijgesteld worden van erfbelasting als er sprake is van een geval van overmacht (bv. in geval van palliatieve zorg, woningbrand, enz.) of als een van de partners of zelfs beiden op het moment van het overlijden verblijven in een rust- of verzorgingsinstelling.

Duurtijd. In Vlaanderen en Brussel is er geen minimale duurtijd vereist opdat er sprake zou zijn van een gezinswoning. Op het einde nog snel verhuizen van bv. Leuven naar het duurdere appartement in Knokke kan fiscaal dus zinvol zijn. In Wallonië, daarentegen, moet de woning van de overledene op zijn sterfdag minstens vijf jaar als hoofdverblijfplaats gediend hebben, tenzij er overmacht is, of een dwingende reden van medische, familiale, beroeps- of maatschappelijke aard.

Ook voor samenwoners?

Wettelijk samenwonenden genieten ook een vrijstelling van de gezinswoning.

Feitelijk samenwonenden genieten deze vrijstelling in Brussel en Wallonië niet. In Vlaanderen moeten ze gedurende drie jaar ononderbroken samenwonen en een gemeenschappelijke huishouding voeren om de vrijstelling te genieten.

Let op! Alleen wettelijke samenwoners erven automatisch het vruchtgebruik op de gezinswoning en inboedel van elkaar. Feitelijk samenwonenden erven nooit automatisch van elkaar. Een testament is daar dus noodzakelijk.