‘Op naam’ zetten of ‘dematerialiseren’?

Aandelen op naam. Zodra u aandelen aan toonder gaat omzetten in aandelen op naam, zal u een zogenaamd aandelenboek of aandelenregister moeten aanschaffen. U kunt dit zelf maken, maar het best koopt u dit gewoon in de betere winkel van kantoorbenodigdheden. De statuten moeten hier niet voor aangepast worden. In zo’n aandelenboek staan de naam van de aandeelhouders en het aantal aandelen dat ze bezitten, welke stortingen er gedaan zijn, enz. Als u zo’n aandelenboek openslaat, dan wijst het zichzelf uit. Indien u aandelen overdraagt (verkopen of schenken), dan wordt dit vermeld in het aandelenboek, soms worden aandelen geschonken via die vermelding (zie verder). In principe moet u dit aandelenboek bijhouden op de zetel van de vennootschap.

Gedematerialiseerde effecten. U kunt er ook voor kiezen uw aandelen aan toonder om te zetten in zogenaamde gedematerialiseerde effecten of aandelen die dus op een effectenrekening staan. Nu moet u wel eerst uw statuten erop nalezen om te zien of deze mogelijkheid voorzien is. In de wat oudere statuten is het best mogelijk dat het niet voorzien is dat u aandelen aan toonder zomaar kunt omzetten in gedematerialiseerde effecten. Deze mogelijkheid werd immers wettelijk maar voorzien sinds de wet van 7 april 1995. Op dat ogenblik moet u dus nog eerst bij de notaris uw statuten laten aanpassen.

Kan men al ‘dematerialiseren’? We besparen u de technische details, maar de meeste banken zullen pas eind 2006 of begin 2007 in staat zijn om aandelen aan toonder van een familiebedrijf (niet beursgenoteerd) ‘te dematerialiseren’. In principe zal dit gepaard gaan met belangrijke kosten voor de bank om dit te organiseren. Maar de kans is klein dat die kosten worden doorgerekend. De (meeste) banken zouden immers verregaande commerciële inspanningen doen om de klanten te overtuigen hun aandelen op effectenrekeningen te zetten en ze zo aan hun bank te binden. Effecten op rekening hebben nog als bijkomend voordeel dat er nooit discussie kan ontstaan over wie er eigenaar is, ze staan op de rekening van de aandeelhouder. Een aandelenboek daarentegen kan verloren raken net op het ogenblik dat u het nodig heeft. Ook bieden effecten op rekening meer anonimiteit en discretie dan aandelen op naam.

Schenken van gedematerialiseerde effecten? U weet niet goed of u nu moet kiezen voor effecten op rekening of voor aandelen op naam. Eén van de belangrijkste elementen die mee uw beslissing bepalen is de vraag hoe gemakkelijk u in beide gevallen de aandelen kunt weggeven of schenken aan uw kinderen of andere erfgenamen. Ja, hier is er inderdaad een belangrijk verschil. De klassieke handgift, zoals we die kennen, en die vroeger bij aandelen aan toonder bv. gebeurde via loutere overhandiging en eventueel via effectendepot is in beide gevallen niet mogelijk. De gedematerialiseerde effecten kunt uw wel aan uw kinderen overmaken via de zogenaamde bankgift. Deze manier van schenken is eigenlijk evenwaardig aan de handgift en ook uitdrukkelijk aanvaard door de fiscus. U schrijft dus gewoon de effecten over op een effectenrekening op naam van uw kinderen en zij zijn eigenaar. Blijft u drie jaar in leven na de schenking, dan betalen uw kinderen géén successierechten. Een perfect sluitend verhaal dus.

Schenken van aandelen op naam? De aandelen op naam kunt u niet schenken aan uw kinderen via handgift of bankgift. Wat kunt u dan wel doen? De goedkoopste oplossing is een weliswaar betwistbare onderhandse schenking. Geen aanrader en absoluut te vermijden indien er (mogelijk) spanningen zijn in de familie of wanneer het gaat om belangrijke bedragen. Die overdracht (van de aandelen op naam) moet worden vermeld in het aandelenregister. De opdracht hiertoe blijkt het best uit een brief van schenker en begiftigde. Volg wel steeds stipt alle statutaire bepalingen. Maar deze schenking is dus niet volledig sluitend. Bovendien kan een aandelenboek verloren gaan. Tip. Verschijn achteraf op de algemene vergadering met aanduiding van het aantal aandelen. Bij aandelen op naam kunt u ook naar een Nederlandse notaris gaan. Deze schenking voor een Nederlandse notaris heeft een vaste datum en u betaalt géén schenkingsrechten, enkel aktekosten. In sommige landen kunnen niet-rijksinwoners (u dus) een schenking doen van roerende goederen bij notariële akte zonder dat hierop schenkingsrechten betaald moeten worden. Als u met een schenking via een buitenlandse notaris werkt, heeft u als bijkomend voordeel dat tal van voorwaarden of modaliteiten kunnen opgenomen worden.

Of schenken via Belgische notaris. Bent u bereid 3% (rechte lijn) of 7% (anderen) te betalen, dan kunt u voor een Belgische notaris zowel de aandelen op naam als op een effectenrekening schenken, zonder dat de driejaarstermijn speelt voor de successierechten. Deze notariële schenkingen hebben natuurlijk wel hun kostprijs, maar ze zijn natuurlijk het zuiverste en kunnen het minste discussie uitlokken (zie ook p. 10).